Եկեղեցին Եւ Բանակը. Հոգեւորականները Ղարաբաղում Լարուած Օրերին Զինուորների Կողքին Էին

 

ԳՈՀԱՐ ԱԲԱՐԱՀԱՄԵԱՆ

Հայկական երկրորդ հանրապետութիւնում Ապրիլին սկիզբ առած պատերազմական գործողութիւններն արագօրէն մոբիլիզացրին ոչ միայն զինուած ուժերին, այլեւ հոգեւոր դասին, ինչն ամբողջացաւ արդէն բախումների երրորդ օրը հայրենիքի եւ հայրենեաց պաշտպան զինուորների համար Երեւանի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ մայր եկեղեցում Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի նախագահութեամբ կատարուած աննախադէպ աղօթքով: Իսկ արդէն մի քանի օր անց Լեռնային Ղարաբաղում էին Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ.ն եւ Մեծի Տան Կիլիկիոյ կաթողիկոս Արամ Ա.ն:

Ռազմական գործողութիւնների վերսկսումից ժամեր անց մի ձեռքում Սուրբ Գիրքը, միւսում՝ զէնքը, բանակի հոգեւոր սպասաւորներն արդէն դիրքերում էին եւ աղօթքին զուգահեռ օգնում էին զինուորներին, ամրացնում դիրքերը, փորում խրամատներ, տեղափոխում հրանօթների արկերը:

«Ապրիլի 2ին, ինչպէս ընդունուած է, ծառայութեանս վայրում էի՝ Երեւանում: Իմանալով, որ լարուածութիւն կայ եւ յարձակում է տեղի ունեցել Արցախի հարաւային եւ հիւսիսային ուղղութիւններով, որոշեցի միւս օրը մեկնել առաջնագիծ: Ամսի 3ին արդէն առաջնագծում էի, ինձ դիմաւորեց մեր հոգեւոր սպասաւորը, ծանօթացայ իրավիճակին եւ այնուհետեւ մեկնեցի հրամանատարական կէտ», «Արմինիա Նաու»ին պատմում է զինուած ուժերի հոգեւոր առաջնորդ Վրթանէս եպիսկոպոս Աբրահամեանը: Սրբազան հայրն արմատներով Մարտունու շրջանից է, իր մաշկի վրայ է զգացել դեռեւս առաջին պատերազմի արհաւիրքը:

«Առաջին օրը եղայ թէ՛ հիւսիսում, թէ՛ հարաւում: Երկու հատուածներում էլ իրավիճակը գրեթէ նոյնն էր՝ լարուած: Այս դիրքերն ինձ քաջածանօթ էին, յաճախ եմ այնտեղ լինում: Այնտեղ տեսանք զինուորականի այն մարտական ոգին, որն ընդգծում է սպայի եւ զինուորի բարձր մարդկային յատկանիշները: Ոչ մի վախի զգացում: Անշուշտ, ժամանակին պատերազմ տեսնելով եւ մասնակցելով, միեւնոյն է՝ պատերազմը տալիս է իր բացասական ազդակը նեարդային համակարգին, մտքին, սրտին եւ հոգուն, ցաւալի եւ անդառնալի կորուստներ», ասում է սրբազան հայրը:

Ըստ Վրթանէս եպիսկոպոսի՝ հիւսիսային հատուածում իրավիճակը փոքր ինչ այլ էր, քանի որ բնակելի գիւղեր էին հակառակորդի անմիջական թիրախը դարձել:

«Զինուորականների հետ նաեւ խաղաղ բնակչութիւնն էր մարտական գործողութիւններին մաս-նակցում: Այստեղ նոյնպէս մարդիկ տիրապետում էին իրավիճակին, կարողանում էին ամենաօպտիմալ տարբերակը գտնել, որպէսզի կարողանային թշնամուն հետ շպրտել եւ ցոյց տալ, որ հայ զինուորականը եւ հայ սպան կանգնած են եւ մինչեւ վերջ պաշտպանում են իրենց հողը, սրբութիւններն ու հայրենիքը», ասում է սրբազան հայրը՝ յաւելելով, որ երկու հատուածներում էլ հանդիպել է իրենց առաքելութեանը նուիրուած հոգեւորականների, ովքեր խուսափելով հակառակորդի թիրախը դառնալուց՝ երբեմն հոգեւորականի սքեմը փոխարինել էին զինուորական համազգեստով եւ զինուորներին էին օգնում:

Ի հարկէ, նորութիւն չէ հոգեւորականի՝ զինուորի կողքին կանգնած լինելը: Դեռ 451թ. Աւարայրի ճակատամարտում, որտեղ ողջ հայ ժողովուրդը վասն հաւատի եւ հայրենեաց ոտքի ելաւ եւ դիմագրաւեց ահեղ թշնամուն, առաջին շարքերում էին բազմաթիւ հոգեւորականներ, ովքեր աչքի ընկան արիութեամբ եւ խիզախութեամբ:

Արդէն 20րդ դարում Սարդարապատի ճակատամարտում հայ հոգեւորականները նոյնիսկ փոքր գունդ են ունեցել: Իսկ Մեծ Հայրենականի տարիներին յիշարժան է Գէորգ Զ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի ջանքերով եւ եկեղեցու միջոցներով կազմաւորած եւ ռազմի դաշտ ուղարկած «Սասունցի Դաւի»չ եւ «Դաւիթ Բեկ» տանկային շարասիւները:

Իսկ արդէն 1997թ. Նոյեմբերի 13ին Գարեգին Ա. կաթողիկոսի եւ ՀՀ պաշտպանութեան նախարար Վազգէն Սարգսեանի համատեղ նախաձեռնութեամբ ստեղծուել է հայ եկեղեցում զինուած ուժերի հոգեւոր առաջնորդութիւնը: Այսօր արդէն 50ից աւելի հոգեւոր սպասաւորներ ունեցող առաջնորդութեան հիմնական խնդիրներն են ՀՀ զինուած ուժերի անձնակազմին հաղորդակից դարձնել Աստուածաշնչին, Քրիստոսի Աւետարանին եւ քրիստոնէական հաւատքի սկզբունքներին, դաստիարակել քրիստոնէական բարոյական սկզբունքներով եւ ազգային-հայրենասիրական ոգով:

Ապրիլեան լարուած օրերին, սակայն, բացի զինուած ուժերի հոգեւոր սպասաւորներից, հոգեւոր ծառայութիւն իրականացնելու եւ զինուորականների կողքին լինելու համար նաեւ կամաւորականների մեծ խումբ է մեկնել Արցախ:

«Հոգեւոր անվտանգութիւնն ու մեր հայրենիքի պետականութեան անվտանգութեան երաշխիք հանդիսացող հայոց բանակի միասնականութիւնն էր սա: Մեր բոլոր սպասաւորները, նոյնիսկ արտերկրի, զանգում են, հարցնում՝ ինչո՞վ օգնեն, ֆիզիկապէս, հոգեպէս, նիւթապէս: Սա միասնութեան աննախադէպ ալիք էր, որը տուեց իր պտուղները, ազգ-պետութիւն-եկեղեցի միասնութիւնը եւս մէկ անգամ շեշտուեց, ցոյց տրուեց, որ ոչ թէ միաբանութիւնը մի աղօթող զանգուած է, այլ գործող օրգանիզմ է՝ ի դէմս Ամենայն Հայոց հայրապետի», նշում է հոգեւորականը:

Յատկանշական է, որ այս լարուած օրերին զինուորականները մկրտուելու ցանկութիւն են յայտնել:

«Առաջին անգամ մկրտութիւն կատարեցինք հէնց դիրքերում, յորդառատ անձրեւի տակ, քանի որ այդ տղաները ցանկութիւն ունէին մէկ րոպէ առաջ դառնալ քրիստոնեայ: Նման արարողութիւններ, ի հարկէ, եղել են դեռեւս առաջին պատերազմի ժամանակ, սակայն արդէն կազմաւորուած բանակում, երկու տասնեակից աւելի յարաբերական խաղաղութեան մէջ ապրող զինուորականը պատերազմի, հրետանու դղրդացող արկերի ներքոյ, յորդառատ անձրեւի տակ ցանկացաւ մկրտուել Յիսուս Քրիստոսի անունով», ասում է սրբազան հայրը՝ եւս մէկ անգամ յիշեցնելով, որ հայերի համար այս պայքարը երբեք կրօնական չի եղել:

«Մենք երբեք այս գոյապայքարը չենք վերածել կրօնականի, քանի որ սա ազատագրական պայքար է, մեր հողերին տէր լինելու պայքար է, մեր ժողովրդի ազատ կամքի արտայայտման պայքարն է: Արցախահայութիւնն ուզում է ազատ, անկախ ապրելու այդ կարեւոր իրաւունքը ձեռք բերել, որի համար իր ձայնն է բարձրացրել, այլ ոչ թէ զէնքը, սակայն ձայնը չլսուեց, եւ ձայնին համարժէք թնդանօթների ձայները հնչեցին, որպէսզի խլացնեն արցախցու ձայնը, որի հետեւանքը պատերազմն է», ասում է զինուած ուժերի հոգեւոր առաջնորդ Վրթանէս եպիսկոպոս Աբրահամեանը՝ վստահեցնելով, եթէ ժամանակը գայ եւ հարկ լինի, որ ազգովին, բոլորս միասին ոտքի կանգնենք, անշուշտ հոգեւորականներն էլ կրկին կը լինեն առաջնագծում:

«Մենք մշտական աղօթքի մէջ ենք, որպէսզի Տիրոջով եւս մէկ անգամ համոզուած լինենք, որ արդարութիւնը մի օր կը յաղթի, ու այն, ինչ Աստծոյ կամօք տրուել է հայերին, յետ կը վերադարձուի: Թող Աստուած եւս մէկ անգամ օրհնի մեր ժողովրդի միասնութիւնը, եւ թող լոյս իջնի բոլոր նրանց վրայ, ովքեր իրենց կեանքը զոհեցին Արցախի համար»:

 «Արմինիա Նաու»

 

Leave a Comment

You must be logged in to post a comment.