«Չի կարելի սուրճի բաժակ նայելու տրամաբանութեամբ ասել, որ սահմանադրական բարեփոխումները վատը կը լինեն» Հրանտ Մարգարեան
Կայ գրաւոր փաստաթուղթ, մենք էլ հասուն մարդիկ ենք, եկէք կարդանք ու բացայայտենք՝ սահմանադրական բարեփոխումների նախագիծն այլ նպատակ հետապնդո՞ւմ է, թէ՞ ոչ: Tert.am-ի հետ զրոյցում ասաց ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարեանը՝ անդրադառնալով «ոչ»-ի ճամբարի կողմից հնչող հակափաստարկներին: «Չի կարելի սուրճի բաժակ նայելու տրամաբանութեամբ ասել, որ անպայման վատը կը լինի: Եկէք կարդանք, հասկանանք, յետոյ ասենք՝ այ այստեղ թաքնուած բան կայ: Խորհրդարանական ընդդիմութիւնը վեր կացաւ ու յայտարարեց, թէ Սերժ Սարգսեանը ուզում է Ազգային ժողովի նախագահ դառնալ, բայց Վարդան Պօղոսեանն ասաց, որ 5 տարին էլ կը հանեն: Ու արդիւնքում այդ ընդդիմութիւնը զինաթափուեց, որովհետեւ իրենց հակափաստարկների շղթան այնքան փխրուն է, որ մէկ փչոցից ամբողջը փշրուեց», նշեց Հրանտ Մարգարեանը:
– Սահմանադրական բարեփոխումների հարցով քաղաքական դաշտը բաժանուել է սեւի ու սպիտակի: Կան կարծիքներ, որ «ոչ»ի ճամբարում հավաքուած ուժերն ունեն նախագահի թեկնածու եւ դրա համար են դէմ արտայայտւում խորհրդարանական կառավարման համակարգին: Դուք չունէ՞ք նախագահի թեկնածու, այդ պատճառով էք կողմ այս փոփոխութիւններին:
– Բնական է, նորմալ, որ քաղաքական դաշտը բաժանուել է «ոչ»ի եւ «այո»յի, այլ կերպ լինել չէր կարող: Տգեղը, ոչ նորմալն այն է, որ սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի շուրջ խորքային, բովանդակային քննարկում չի ընթանում, չի հիմնավորւում՝ ինչու «ոչ»: Միակ բանը, որ ասւում է՝ այս նախագահից չի կարելի լաւ բան սպասել, ուրեմն իր կողմից առաջարկուած փոփոխութիւնը չի կարող դրական լինել: Սա ճիշդ մօտեցում չէ, եւ ընդհանրապէս ճշմարտութիւնը չէ: Երկրորդ, քիչ թէ շատ տրամաբանական խօսքն այն մասին է, որ Հայաստանը պատերազմական դրութեան մէջ է, եւ իշխանութիւնը պէտք է կենտրոնացուած լինի: Բայց կայ աշխարհի փորձ. այն երկրները, որոնք խորհրդարանական կառավարում են ունեցել, վատ չեն պատերազմել:
Կայ նաեւ մետալի հակառակ կողմը: Այսօր մենք մի հանգրուանում ենք, որ այո՛, հնարաւոր է միջազգային ուժերը փորձեն Հայաստանի վրայ ճնշում բանեցնելով պարտադրել զիջումային քաղաքականութիւն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման կամ մի շարք այլ հարցերում: Եթէ ճնշումը մէկ հոգու վրայ է ուղղուած, աւելի հեշտ է նպատակի հասնել, քան մի ամբողջ խորհրդարանի: Այդ նոյն ուժերը, որոնք այսօր դէմ են սահմանադրական փոփոխութիւններին, գանգատւում էին՝ թէ ինչո՞ւ նախագահը Սեպտեմբերի 3-ին ստորագրեց Եւրասիական տնտեսական միութեանը անդամակցելու մասին պայմանագիրը: Բա՛ որ մի գեղեցիկ օր էլ նախագահը ստորագրի Ղարաբաղի հարցով մի պայմանագիր՝ ի՞նչ պիտի անենք: Իսկ եթէ, Աստուած մի՛ արասցէ, նախագահը լինի թուլամորթ մի անձ, պատկերացնո՞ւմ էք՝ ինչ սարսափելի հետեւանքներ կ’ունենայ սա: Կարծում եմ, որ որոշ արտաքին ուժեր, հենց այս պատճառով չեն ուզում, որ Հայաստանն անցնի խորհրդարանական կառավարման համակարգին:
Ինչ վերաբերում է նախագահի թեկնածուին. իրենք դա հնարաւոր են համարում, միայն՝ հնարաւոր: Ոչ ոք չունի ընտրուող նախագահի թեկնածու, որը կ’ունենայ համապատասխան ժողովրդական կազմակերպուածութիւն իր շուրջը, ճանաչողութիւն, հեղինակութիւն: Նրանք մտածում են, որ «հակա»յի պահանջի վրայ պէտք է կարողանան ալիք բարձրացնել, բայց դրա հնարաւորութիւնները 50/50 են: Չեմ կարծում, թէ նման կեցուածքը պատասխանատու կեցուածք է ժողովրդի, երկրի ապագայի նկատմամբ: Իսկ եթէ խօսքը նախագահ դառնալու կարողունակութեան մասին է, ապա Դաշնակցութիւնում շատ մարդիկ կան, ովքեր կարող են դառնալ նախագահի թեկնածու: Անհեթեթ զրոյցներ են:
– Կան տեսակէտներ, որ Դաշնակցութիւնը ուժեղ է իր կուսակցական բրենդով եւ խորհրդարանական կառավարման համակարգը ձեզ համար լաւագոյն տարբերակն է, որովհետեւ մարդիկ կը քուէարկեն ՀՅԴ կուսակցութեան օգտին եւ կ’ունենաք աւելի մեծ ներկայացուածութիւն Ազգային ժողովում, քան հիմա:
– Սխալւում էք: Մենք շահագրգռուած ենք այս փոփոխութիւններով, որովհետեւ խորհրդարանական կառավարման համակարգի դէպքում ժողովուրդն ընտրում է ծրագիր, ռազմավարութիւն, հայեցակարգ, ոչ թէ անձի: Մենք հօ՛ մոտել չե՞նք ընտրում, որ անձի արտաքին տուեալների հիման վրայ որոշում կայացնենք: Մենք ընտրում ենք քաղաքական ուժ՝ ժողովրդի կողմից ընդունելի, յստակ ծրագրով, ճշդուած ռազմավարութեամբ, որը պէտք է ղեկավարի երկիրը: Իսկ հիմա մեզ մօտ մէկ էլ առաջադրւում է հակա-թեկնածու եւ հաւաքում է քուէներ ոչ թէ ծրագրի, այլ այն պատճառով, որ «հակա» է միւս թեկնածուին: «Հակա»յի հիմքի վրայ ընտրութիւններում առաւելութիւններ ապահովելը չի վկայում տուեալ թեկնածուի ժողովրդականութեան մասին։
– Այդ դէպքում, ինչո՞ւ են հենց հիմա արւում այս փոփոխութիւնները: Արդեօ՞ք սա Սահմանադրութիւնը փոխելու ամենաբարեյաջող ժամանակն է:
– Այո՛, որովհետեւ այս իշխանութիւնների ժամանակաշրջանը աւարտւում է, սկսւում է նոր փուլ: Այս տեսանկիւնից, սա ճիշդ ծրագրուած քայլ էր: Թէ ինչո՞ւ են առաջարկում այս փոփոխութիւնները, մտածում եմ, որ գուցէ Նախագահն ուզում է լաւ բան անել իր երկրի համար: Ես չեմ հաւատում, որ ինքը ամենավատ մարդն է, ինչո՞ւ ոչ, գուցէ ուզում է լաւ բան անել, կամ գուցէ նա իր ապագան տեսնում է որպէս քաղաքացի եւ ուզում է լաւ հասարակութեան մէջ ապրել, ճիշդ համակարգում: Վերջապէս, Սերժ Սարգսեանն աչքի առաջ ունի օրինակներն այն քաղաքական ուժերի, ովքեր երէկ իշխանութիւն էին, այսօր՝ լուսանցքում են եւ չի ցանկանում մնալ լուսանցքում, ուզում է դերակատար ուժ մնալ քաղաքական դաշտում: Անպայման չէ, որ լինես իշխանութիւն, կարող է լինես ընդդիմութիւն, բայց երկրի կառավարման գործում դերակատարութիւն ունենաս։
Վերջին հաշուով, մենք հօ՛ սուրճի բաժակ չենք նայում: Կայ գրաւոր փաստաթուղթ, մենք էլ հասուն մարդիկ ենք, եկէք կարդանք ու բացայայտենք՝ այլ նպատակ կայ՞, թէ՞ չկայ: Չի կարելի սուրճի բաժակ նայելու տրամաբանութեամբ ասել, որ անպայման վատը կը լինի: Եկէք կարդանք, հասկանանք, յետոյ ասենք՝ այ այստեղ թաքնուած բան կայ: Խորհրդարանական ընդդիմութիւնը վեր կացաւ ու յայտարարեց, թէ Սերժ Սարգսեանն ուզում է Ազգային ժողովի նախագահ դառնալ, բայց Վարդան Պօղոսեանն ասաց, որ 5 տարին էլ կը հանեն: Ու արդիւնքում այդ ընդդիմութիւնը զինաթափուեց, որովհետեւ իրենց հակափաստարկների շղթան այնքան փխրուն է, որ մէկ փչոցից ամբողջը փշրուեց:
Եթէ լաւ բան է, պէտք է քաջութիւն ունենաս ընդունելու: Հասկանում եմ, որ մթնոլորտն այնպիսին է, որ դիւրին է ասել վատն է, անընդունելի է, այս իշխանութիւնը վատն է, բայց սա քաջ մարդու կեցուածք չէ: Քաջ մարդը պէտք է կարողանայ հակառակորդի լաւն ընդունել ու համարձակութիւն ունենալ չնախատեսած լաւ բանի դէպքում համաձայնութեան գալ: Հօ՛ մենք չե՞նք խաղում, նպատակն այս երկիրն է, ժողովուրդը: Ամէն դէպքում, ԱԺ պատկերն արդէն իսկ խօսուն է. «այո»յի տրամաբանութիւնը արդէն իսկ յաջողած է, որովհետեւ տրամաբանական է:
– Նոր Սահմանադրութեան նախագծում թաքնուած ոչ մի բան չկա՞յ: Որոշ ընդդիմադիրներ ասում են, որ սա լուծում է Սերժ Սարգսեանի իշխանափոխութեան հարցը, որ գործող նախագահը անգամ պաշտօն չզբաղեցնելու դէպքում շարունակելու է կառավարել երկիրը, որովհետեւ մնալու է յաջորդ ԱԺ մեծամասնութիւնը կազմող Հանրապետական կուսակցութեան նախագահը:
– Ես էլ եմ կարծում, որ Սերժ Սարգսեանը կը մնայ Հանրապետական կուսակցութեան նախագահ, բայց մենք կարո՞ղ ենք ասել՝ մի՛ մնայ ՀՀԿ նախագահ: Մենք ունեցա՞նք իրաւունք ՀՀՇ-ին ասելու՝ ինչո՞ւ Լեւոն Տէր Պետրոսեանին ընտրեցիր նախագահ: Սա ի՞նչ տրամաբանութիւն է: Մի՞թէ մենք կարող ենք ասել, որ այսինչ մարդիկ այլեւս իրաւունք չունեն ապրելու: Ինձ համար ի՞նչ կարեւոր է՝ Սերժ Սարգսեանը կ’ընտրուի՞ ՀՀԿ-ի նախագահ, թէ՞ ոչ: Բա՛ ո՞ւր մնաց ժողովրդավարութիւնը, ազատութիւնները: Չես ուզում, մի քուէարկիր ՀՀԿ-ի օգտին: Կրկնում եմ ՀՀՇ-ի օրինակը, այդ մարդիկ իշխանութիւնից տասը տարի անց Լեւոն Տէր Պետրոսեանին պեղեցին, բերեցին-դարձրեցին ՀՀՇ-ի նախագահ: Մենք էլ յարաբերուեցինք այդ մարդկանց հետ՝ անկախ նրանից, որ չէինք ընդունում:
– Դաշնակցութիւնը կողմ է իշխանութեան վարած քաղաքական առանցքային ուղղութիւններին՝ Սահմանադրական փոփոխութիւններ, ԵՏՄ եւ այլն: Ինչո՞ւ էք շարունակում մնալ ընդդիմութիւն:
– Մենք ընդդիմութիւն ենք սոցեալ-տնտեսական քաղաքականութեանը, մենք ընդդիմութիւն ենք երկիրը ղեկավարելու ձեւին: Մենք միշտ խօսել ենք Հայոց ցեղասպանութեան մասին եւ եթէ այսօր իշխանութիւնները դարձրել են այս հարցն իրենց արտաքին քաղաքականութեան օրակարգի մի մասը, մենք դէ՞մ լինենք, սա ծիծաղելի կը լինի: Դեռեւս 91 թ.-ից, մենք միշտ կողմ ենք եղել խորհրդարանական կառավարման համակարգին, պայքարել ենք սրա համար, ու եթէ այսօր իշխանութիւնը եկել է մեր տեսակէտին, մենք դէ՞մ լինենք, ինչի՞ կը նմանուենք: Եթէ անցած 8 տարիներին մենք դէմ լինէինք, ինչի՞ կը հասնէինք: Որ միւսները դէմ եղան, խանգարեցին, ինչի՞ հասան: Ընդդիմութիւն ենք, որովհետեւ իշխանութեան մաս չենք կազմում, գործադիրի մաս չենք կազմում, ընդդիմութիւն ենք, որովհետեւ դէմ ենք սոցեալ-տնտեսական քաղաքականութեանը, քատրային քաղաքականութեանը, ամենաթողութեանը, անպատժելի մթնոլորտին, խտրական վերաբերմունքին, անարդարութեանը: Սա լուրջ քաղաքական ուժի կեցուածք է: Եթէ ես մի խումբ եմ, որը կեանքի նպատակ ունի յառաջիկայ 10-15 տարուան ընթացքում դառնալ նախարար, վարչապետ, նախագահ, կեանքը ինձ չի հերիքի, պէտք է ամէն ինչ անեմ, բարոյական-անբարոյական, որ դառնամ իշխանութիւն: Բայց եթէ շարժառիթը հայ ժողովրդի բարօրութիւնն է, պիտի չվնասեմ, օգնեմ:
– Հիմա ՀՅԴ-ն իշխանութեան գալու նպատակ չունի՞:
– Ունենք, բայց ոչ ամէն գնով: Անշուշտ ունենք ու լուրջ պայքարելու ենք դրա համար: Մենք իշխանութիւն ենք ուզում, որ այս երկրում ամէն ինչ լաւ լինի, որ կարողանանք մեր ծրագիրն իրականացնել: Մենք իշխանութիւն չենք ուզում յանուն իշխանութեան:
– Այսինքն՝ յառաջիկայ խորհրդարանական ընտրութիւններում պայքարելո՞ւ էք մեծամասնութեան համար:
– Բնականաբար: