100-ամեակ. Հիմա Զգաստ Կանգնելու Ժամանակն Է
\n
\n
ՀՅԴ ԲԻՒՐՈՅԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉ ՀՐԱՆԴ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆԻ ԵԼՈՅԹԸ՝ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ 100ՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ ՊԵՏԱԿԱՆ ՅԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ 5ՐԴ ՆԻՍՏՈՒՄ
\n
Մեծարգոյ նախագահներ Հայաստանի ու Արցախի Հանրապետութիւնների,
Վեհափառ հայրապետներ, հոգեւոր հայրեր, յարգելի գործընկերներ,
Սիրելի հայրենակիցներ,
Մենք դրական ենք գնահատում պատրաստուած հռչակագիրը եւ մեր համաձայնութիւնն ենք տալիս նրա բովանդակութեանը: Ինչպէս յանձնաժողովի նախորդ նիստին ասել էինք՝ հաշուի առնելով ժողովի պատկառելի ներկայացուածութիւնը, հռչակագիրը կարող է խօսել համայն հայ ժողովրդի անունից եւ ձեւակերպել յստակ եւ համահայկական տարողութեան հիմնահարցեր:
Մեր գնահատումով՝ հռչակագրի ներկայ, վերջնական բովանդակութեամբ դա իրագործուել է: Հռչակագիրը տալիս է մեր յանձնաժողովի «Յիշում եմ եւ պահանջում» կարգախօսի ամբողջական բացատրութիւնը, ինչն էլ հանդիսանում է Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցի քաղաքական համատեքստը:
Մնում է մենք բոլորս, պետական յանձնաժողովը՝ որպէս այդպիսին եւ յանձնաժողովի իւրաքանչիւր անդամը՝ որպէս հայ ժողովրդի այս կամ այն հատուածի ներկայացուցիչներ, համակարգուած ծրագրով եւ համադրուած ճիգերով կեանք տանք այդ քաղաքականութեանը:
Մենք աշխատանք ենք տարել ներազգային ճակատում հատուցման հարցով տեսակէտների բիւրեղացման եւ միջազգային իրաւունքի ու նորմերի համաձայն թղթածրարի պատրաստման ուղղութեամբ:
Պատուիրել ու արդէն հրապարակել ենք Հայոց Ցեղասպանութեան հատուցումների ուսումնասիրման խմբի վերջնական զեկոյցը՝ «Արդարացի լուծում-հատուցումներ Հայոց Ցեղասպանութեան դիմաց»: Զեկոյցում ներկայացուած է 1915-1923թթ. Հայոց Ցեղասպանութեան հատուցումների հարցի իրաւական, պատմական, քաղաքական եւ բարոյական կողմերին առնչուող աննախադէպ համապարփակ վերլուծութիւնը: Զեկոյցում ներառուած են նաեւ հատուցումների լիակատար փաթեթի բաղադրիչների վերաբերեալ կոնկրետ առաջարկութիւններ:
Կարեւորում ենք նաեւ ուրիշների կողմից այս ուղղութեամբ տարուող աշխատանքները: Ասել ենք արդէն, որ այս ուղղութեամբ կարեւոր նախաձեռնութիւն էր ՀՀ Սահմանադրական դատարանի նախագահի գլխաւորած հայ իրաւաբանների խորհրդաժողովի որոշումը՝ ստեղծելու յատուկ յանձնախումբ, Հայոց Ցեղասպանութեան հիմնախնդիրների իրաւական թղթածրարն ամբողջականացնելու նպատակով: Այսօր լսելու ենք այդ աշխատանքների մասին զեկոյց:
Մենք կրկնում ենք 2012 թուականի Սեպտեմբերին, յանձնաժողովի երկրորդ նիստին մեր ներկայացրած առաջարկը՝ Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցին նուիրուած միջոցառումները համակարգող պետական յանձնաժողովի նախաձեռնութեամբ հիմնադրել յատուկ կենտրոն, որը պէտք է իր աւարտին հասցնի միջազգային իրաւունքի եւ նորմերին համաձայն Հայոց Ցեղասպանութեան հատուցման եւ հայ ժողովրդի ու Հայաստանի իրաւունքների ձեռքբերման հարցով ամբողջական թղթածրարի պատրաստումը եւ մշակի այն իրականացնելու համար ճանապարհային քարտէս:
Մեր այս առաջարկի մասին կարելի է մանրամասն քննարկել ձեր սկզբունքային համաձայնութեան դէպքում:
Չի կարելի չանդրադառնալ Թուրքիայի իշխանութիւնների արդէն լկտի պահուածքին, այն է՝ Գալիպոլիի ճակատամարտի 100ամեակը Ապրիլի 24ին նշելու եւ այդ առթիւ 102 պետութիւնների ղեկավարներին հրաւիրելու քայլին: Թուրքիայի այս քայլին համարժէք պատասխանը կը լինի Հայ-թուրքական արձանագրութիւններից Հայաստանի ստորագրութեան հետ վերցնելը:
Յարգելի ներկաներ, այսօրուայ իմ խօսքում կ՛ուզէի անդրադառնալ մի կարեւոր հարցի եւս:
Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցը պէտք է առիթ հանդիսանայ ոչ միայն ճշմարտութիւնը աշխարհին հասցնելու, այլեւ մէկ այլ կարեւորութեան ճշմարտութիւն ինքներս գիտակցելու համար. որ միայն ներազգային համախմբումը կարող է ճանապարհ բացել մեր նպատակների իրականացման առջեւ: Առանձին-առանձին խմբաւորուած, մասնատուած ու ծվատուած մենք ոչնչի չենք կարող հասնել:
Մեզ առաւել քան անհրաժեշտ է ներազգային համախմբում յատկապէս իրադարձութիւնների ներկայ փուլում, երբ մեր հանդէպ ցեղասպանութիւն իրականացնողի կրտսեր եղբայրը նորից մեզ պատերազմ է պարտադրում: Իրեն բնորոշ ճղճիմ ու ողորմելի դաւադրութիւններով Ադրբեջանը փորձում է շեղել աշխարհի ու իր հասարակութեան ուշադրութիւնը իր ներքին խնդիրներից եւ ինչու չէ՝ հէնց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցից: Թէ որքանով է դա նրան յաջողւում, այլ հարց է, բայց կարեւորն այն է, որ Ադրբեջանի այդ թշուառ կեցուածքի պատճառով մենք պարբերաբար զինուորներ ենք կորցնում:
Այո, մեր զինուորները տալիս են իրենց կեանքը՝ պաշտպանելու համար մեր հայրենիքը: Իսկ ի՞նչ ենք անում մենք այստեղ: Ազգի համար այս ճակատագրական պահին ինչո՞վ ենք զբաղուած: Ո՞ւր են մեզ տանելու ինքնանպատակ բախում-պայքարները, որոնք առճակատման, ներքին պառակտման վերաճելու ներուժ են պարունակում իրենց մէջ:
Երբեք դրա ժամանակը չէ, բայց առաւել եւս դրա ժամանակը չէ հիմա: Հիմա զգաստ կանգնելու ժամանակն է:
Այսօր մենք պէտք է ամէնուր դատապարտենք Ադրբեջանին: Պէտք է միջազգային համայնքին ասենք, որ Ադրբեջանը փաստացի սկսել է պատերազմ, մաշեցնող պատերազմ՝ Հայաստանի ու Արցախի դէմ: Յատկապէս համանախագահող պետութիւններից պէտք է պահանջենք սաստել Ադրբեջանին, որպէսզի դադարեցնի իր կամայականութիւնները:
Բոլորս պարտաւոր ենք բացառել ներքին առճակատումը, երբ այն՝ առճակատումը առկայ է մեր սահմանի վրայ եւ մէկ մարդու պէս կանգնել պետութեան կողքին:
Սակայն պետութիւնն էլ իր հերթին պարտաւոր է հոգ տանել, որ այս բախտորոշ փուլում ժողովուրդն իրեն զգայ ոչ միայն պաշտպանուած արտաքին թշնամուց, այլեւ պաշտպանուած ներքին ապօրինութիւններից, անարդարութիւններից ու կամայականութիւններից:
Երբ մենք միասնական ենք եղել, ունեցել ենք միմիայն յաղթանակներ: Նման միասնականութեան արդիւնք է եղել նաեւ մեր վերջին յաղթանակը:
Մենք սա ենք պարտաւոր ասել մեր ժողովրդին:
Ու մենք պարտաւոր ենք ասել, որ այս պահից եւ այսուհետ մենք միահամուռ ենք ու հաստատակամ՝ արտաքին վտանգը դիմագրաւելու հարցում, մեր ազգային իղձերն իրականացնելու խնդրում:
Եւ պարտաւոր ենք ասել այնպէս, որ ժողովուրդը մեզ հաւատայ ու վստահի:
\n