Ի հեճուկս Տաւութողլուի կոկորդիլոսի արցունքներուն
Լրատւամիջոցները կը խօսին Ահմէտ Տաւութողլուի ցաւակցութիւններուն մասին ի պատասխան Փարիզի վերջին ոճրարարքներուն։ Թուրքիոյ վարչապետը, առանց այլևայլի, կը փութայ միանալու քաղաքակիրթ աշխարհի բոլոր պետերուն դատապարտելով Փարիզի եղեռնագործութիւնը…Զուգադիպաբար նաև այսօր Թուրքիա կոչուած է ըլլալու հաւաքավայրը G-20-ի գագաթաժողովին (կենսոլորտի պահպանութեան գծով), որուն անձամբ պիտի մասնակցի Նախ. Օպամա այլ պետերու կողքին։
ՊԷտք չէ զարմանալ, որ այս առթիւ Անթալիոյ իրենց ժողովավայրէն Փարիզի բռնարարքները դատապարտող ուժեղ բանաձև մը հրապարակեն աշխարհի մեծերը ձրի բեմ հայթայթելով նաև Էրտողանի քարոզչական մեքենային և ինքնաբերաբար անպարտ արձակելով Թուրքիան աշխարհի կեանքը ալեկոծող իսլամ ծայրայեղականութեան և յատկապէս «Իսլամական Պետութիւն» անունին տակ գործող համաշխարհային ոճրագործութեան հարցին մէջ։
Նախագահ Հոլլանտի բնորոշմամբ՝ այն ինչ, որ երէկ տեղի ունեցաւ Փարիզի մէջ ուրիշ բան չէր եթէ ոչ՝ «պատերազմական արա՛րք» մը Ֆրանսայի և առհասարակ քաղաքակիրթ աշխարհին դէմ։ Անառարկելի ախտաճանաչու՛մ մը՝ որ յղի է ծանրակշիռ հետևութիւններով։ Եւ անշուշտ պէտք է հարց տալ առաջին հերթին, թէ ո՞վ է իսկական հեղինակը այդ պատերազմական արարքին։
Առայժմ բոլորին աչքերը ուղղուած են ISIS-ի դէմ։ Անոնք բացառաբար ուղղուած են ոճրային մեքենայի՛ն դէմ ՝ նկատի առնելով մասնաւորապէս այս վերջինի յայտարարութիւնը ոճրային գործողութիւններուն տէր կանգնելու։ Հարց պէտք է տալ սակայն, թէ ո՞վ է բուն մեքենավարը այս մեքենային ետին։ Ո՞վ է այս մեքենան յղացողը, զայն ստեղծողը, զայն կառուցողը, զայն պարենաւորողը, զայն հովանաւորողը և իսկապէս զայն շարժման մէջ դնողը և անոր ճամբայ հայթայթողը դէպի քաղաքակրթական ոստաններ։
Պէտք չէ մոռացութեան տալ, որ Արևմտեան Զինակցութեան կառոյցին մէջ «Իսլամական Պետութիւն» կոչուող ոճրային մեքենային միակ իրողական դաշնակիցը Թուրքիան է (Տաւութողլուի շնական ցաւակցութիւններով հանդերձ)։ Արևմուտքի ղեկավարութիւնը (և անշուշտ Ֆրանսուա Հոլլանտ) մեղաւոր է Թուրքիա-ISIS յանցագործ համագործակցութեան վրայ աչք գոցած ըլլալուն համար։ Առանց այդ յենարանին՝ ISIS չէր կրնար կուտակել իր ներկայ ուժն ու կարողականութիւնը։ Թուրքիոյ միջոցով է, որ — և յատկապէս Էրտողանի մարդոց շահակցութեամբ — ISIS իր յափշտակած սուրիական և իրաքեան քարիւղը կը վերածէ դրամի և զէնքի (անշուշտ մեծ տոկոս մը շնորհելով Էրտողանի հաստատութեան)։ ISIS նաև կը ծառայէ որպէս Թուրքիոյ վարձկանը տարածաշրջանին մէջ։ Թուրքիոյ բնական դաշնակի՛ցը՝ Հիւսիսային Սուրիոյ և Հիւսիսային Իրաքի քրիստոնէական բոյները բնաջնջելու և քրտական ուժը լուծարելու։ Եւ մենք այս երևոյթի սկզբնակէտին վրայ կը գտնուինք տակաւին…
Ինչպէս գրած եմ ամիսներ առաջ, Հայաստան և Սփիւռք պէտք է այս երևոյթը մեծապէս լուրջի առնեն։ Դեռ այն օրերուն, երբ կը կարծուէր, որ ISIS ուղիղ վտանգ մը չէ Հայաստանի համար (և ես կը պնդէի հակառակը), ISIS-ի գործակալները կը գտնուէին Անքարա և Բաքու: ISIS այն դժոխային մեքենան է, որ կու գայ աւելնալու Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի զինարաններուն. այն ահաբեկչական ու՛ժը՝ որուն համար Թուրքիա և Ազրպէյճան ցարդ պատասխանատւութեան չեն կանչուած և որ ինքնաբերաբար կը վտանգէ Կովկասեան Տարածաշրջանի արդէն իսկ անկայուն բեմը։
Արևմուտք և Ռուսաստան միասնաբա՛ր կը դիմագրաւեն այս մեծ մարտահրաւէրը և այս իրականութենէն չեն կրնար խուսափիլ։ Միաժամանակ պէտք է յստակ ըլլայ, որ Արևմուտք և Ռուսաստան ի վեճակի չեն այս մեծ սպառնալիքը յաջողապէս դիմագրաւելու, եթէ վճռականօրէն հաշուի չնստին Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի հետ։ Եթէ մեքենավարը չքաշեն դատի։ Եւ եթէ տարածաշրջանը իսկապէս չվնասազերծեն քանդելով «մեքենան և մարդը» (man-machine) ընդգրկող ամբողջ համակարգը։ Այս արմատական լուծման անյետաձգելի կարիքը ունին այսօր ոչ միայն գերտէրութիւնները՝ իրե՛նք, այլև տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդները, ներառեալ՝ Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի։
Կարօ Արմենեան