«Ես Համոզուած Չեմ, Որ Պետութիւնը Յաղթած, Աւելի Ամրացած Է Դուրս Եկել Այս Վիճակից». Աղուան Վարդանեան
ԵՐԵՒԱՆ, «168 Ժամ».– «168 Ժամ»ը հարցազրոյց մը կատարած է ՀՅԴ Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչ, Ազգային ժողովի ՀՅԴ խմբակցութեան քարտուղար Աղուան Վարդանեանի հետ՝ 17 Յուլիսին «Սասնայ ծռեր» խումբին կողմէ պարեկապահակային ծառայութեան գունդի տարածքի գրաւման, արձանագրուած զարգացումներուն եւ այլ հարցերու մասին։
Թղթակիցին առաջին հարցումը եղած է այն, որ ի՞նչը յանգեցուցած է 17 Յուլիսին Երեւանի մէջ տեղի ունեցած այդ իրադարձութիւններուն, եւ արդեօք պետութիւնը աւելի ուժեղ դարձա՞ւ այս բոլորէն, ինչպէս Հայաստանի նախագահը նշեց իր ելոյթին մէջ։
Դիտել տալով, որ հարցը պէտք է բաժնել երկու մասի՝ Աղուան Վարդանեան ըսած է. «Երբ մենք հարցը ձեւակերպում ենք այսպէս՝ «ինչը յանգեցրեց», միանգամից գնում ենք ուրիշ տեղ: Կար մարդկանց խումբ, որոնք չէին ընդունում քաղաքական պայքարի մեթոդները, չէին ընդունում քաղաքական ուժերին, համարում էին, որ միակ ճշմարիտն իրենք են, միայն իրենք գիտեն փրկութիւնը, բոլորը սխալ են, եւ իրենց ճանապարհն է ճիշդ: Սովորաբար, նման դէպքերում մենք գործ ունենք այլ կարգի՝ ծայրայեղ մտածողութեան հետ: Նոյնիսկ Աստուածաշնչում կայ, որ 7 մահացու մեղքերից առաջինը հէնց գոռոզութիւնն է, հպարտութիւնն է, մեծամտութիւնն է: Այդ մարդկանց խումբն այդպէս էր մտածում, եւ սա առաջին տարին չէր:
Մեզ նաեւ յաճախ հարցնում են կամ փորձում են մեղադրել, թէ ինչո՞ւ Դաշնակցութիւնը ներկայ չէր, ինչո՞ւ Դաշնակցութիւնը մասնակից չէր այդ դէպքերից յետոյ հաւաքներին, եւ այլն: Շատ պարզ պատճառով՝ որովհետեւ այդ մարդիկ մեզ համար խօսակից չէին, ինչպէս որ մենք իրենց համար խօսակից չէինք: Քաղաքական կուսակցութիւններին չընդունող, քաղաքական կուսակցութիւններին համարող, որ նրանք որեւէ բանի ընդունակ չեն, քաղաքական մեթոդները չընդունող ուժի հետ, բնական է, քաղաքական ուժը չի կարող նոյն հարթակի վրայ լինել: Ինձ համար զարմանալի է որոշ քաղաքական ուժերի ներկայութիւնն այդ նոյն հարթակներում: Ինձ համար առաւել եւս զարմանալի է հասարակական տարբեր կազմակերպութիւնների աջակցութիւնն այդ մարդկանց, հասարակական կազմակերպութիւններ, որոնք իրենց գործունէութեան առանցքում դնում են ժողովրդավարութիւնը, եւրոպական արժէքները, մարդու իրաւունքները, ազատութիւնները, եւ յանկարծ պարզւում է, որ նրանք բռնութեան, զէնքի ուժով քաղաքական փոփոխութեան փորձ անողների, կոչ անողների կողքին են փորձում կանգնել: Նոյնիսկ կազմակերպութիւններ կային՝ «Եւրոպական իրաւունք» կամ «Եւրոպական գիտակցութիւն»՝ այս կարգի անուններով: Այսինքն՝ մէկ խնդիրը տարբերենք միւսից. կար մարդկանց խումբ, որն այլ կերպ էր մտածում եւ մտածում էր ոչ քաղաքական մեթոդներով պայքարի մասին, որը մեզ համար դատապարտելի եւ անընդունելի է: Արձագանգն արդէն բոլորովին այլ աղբիւր ունի: Մարդկանց որոշակի խմբի աջակցութիւնը, կամ մտածողութեան ծայրայեղականացումը հասարակութեան որոշ մասի մէջ արդէն ունի դժգոհութեան այլ աղբիւր: Այսինքն՝ այս երկուսը պէտք է կարողանանք տարանջատել: Այն, որ երկրում կայ հսկայական դժգոհութիւն ե՛ւ վարուող քաղաքականութիւնից, ե՛ւ սոցիալ-տնտեսական վիճակից, ե՛ւ պետական համակարգի արդիւնաւէտութիւնից, սա ակնյայտ է, բայց չնոյնացնենք երբեք այս երկուսը: Սա է ամենամեծ վտանգն ու ամենամեծ սխալը»։
Անդրադառնալով զուգահեռ տեղի ունեցած ցոյցերուն եւ անոնց ընթացքին ոստիկանութեան կողմէ ի գործ դրուած բռնութիւններուն՝ ՀՅԴ Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչը ըսած է. «Այստեղ եւս պետութիւնն իր բարձրութեան վրայ չգտնուեց, նոյն ոստիկանութեան ոչ համաչափ գործողութիւնները, որոնք մենք դատապարտել ենք, նոյն 29ի դէպքերը, եւ, եթէ յիշում էք, լրագրողները վերջերս ակցիա էին կազմակերպում նախագահի նաեւ այն խօսքի վրայ, որ՝ «խնդրում եմ, մոռացէք», բայց ես որքան յիշում եմ՝ նախագահն ասել էր՝ խնդրում եմ մոռանալ, բայց նաեւ աւելացրել էր, որ դրանք այլեւս չեն կրկնուի: Իսկ չեն կրկնուի մի դէպքում՝ եթէ այդ մարդիկ, ովքեր այդ յարձակումը կատարել էին լրագրողների վրայ, իսկապէս պատժուեն օրէնքի ամբողջ խստութեամբ, պատժուեն դատարանով:
Միայն այդ դէպքում հնարաւոր կը լինի մոռանալ այդ գործողութիւնները: Սա է տարբերութիւնը: Երկու բան ինձ համար յստակ է՝ կար մարդկանց խումբ՝ ծայրայեղական մտածողութեամբ, որ նոյն բանը, եթէ յիշում էք, ծրագրում էին անել 1 տարի առաջ Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցի կապակցութեամբ:
Բայց ես հէնց առաջին օրն եմ ասել՝ բացառւում է, որ նման գործողութիւնը հանրային լայն աջակցութիւն ստանայ: Աջակցութիւն եղաւ, բայց դա այդ ծայրայեղ մտածողութեան միայն մի փոքր մասն էր: Ես համոզուած եմ, որ սա չէ ճանապարհը երկրում որակական լուրջ փոփոխութիւններ իրականացնելու՝ բոլոր առումներով, որ մեր առջեւ կանգնած են: Ամենադատապարտելի եւ սխալ ճանապարհն էին ընտրել»:
Այս բոլոր իրադարձութիւններէն դասեր քաղելու կոչ ուղղելով՝ Աղուան Վարդանեան դիտել տուած է. «Ամենակարեւորը, որ այս փուլից մենք դուրս գանք՝ գիտակցելով սրա վտանգները, այս մտածողութեան արմատաւորման վտանգները: Ամենաառաջին օրը, երբ նոյնիսկ յայտնի չէր, որ գնդապետ է զոհուել, մենք մեր գնահատականները տուել ենք, 3 օր յետոյ նոյնպէս, շատ յստակ եւ ոչ թէ՝ թաքնուելով, ոչ թէ՝ փորձելով դիւիդենտներ շահել, այլ յստակ, որովհետեւ այս իրավիճակում անորոշ, անյստակ դիրքորոշում արտայայտելը, կամ փորձել այս ժողովրդական ալիքի վրայ դու էլ քո տեղը գտնես, նման բաները ոչ թէ քաղաքական կուսակցութեան դիրքորոշում են, այլ անպատասխանատուութիւն, անբարոյականութիւն, անողնաշարութիւն: Մենք պէտք է կարողանանք հիմա դաս քաղել եւ այս վիճակից դուրս գալ: Ես համոզուած չեմ, որ պետութիւնը յաղթած, աւելի ամրացած է դուրս եկել այս վիճակից: Պետութիւնն աւելի ամրացած դուրս կը գայ այս վիճակից, երբ մենք ծայրայեղ մտածողութիւնը բացառող այնպիսի քայլեր կատարենք, որ մարդիկ տեսնեն իրական փոփոխութիւններ, մարդիկ տեսնեն իրական պատասխանատուութիւն»: