Անյայտ Մնացած Տասնեակ Բերդերու, Վանքերու Եւ Կամուրջներու Մասին «Հայաստան» Եռալեզու Ալպոմ
\n
\n ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».– Հայ հետազօտողները հրատարակած են «Հայաստան» եռալեզու ալպոմը, որուն մէջ զետեղուած են տեղեկութիւններ եւ լուսանկարներ տասնեակ բերդերու, վանքերու, կամուրջներու մասին, որոնց գոյութիւնը նախապէս նոյնիսկ գիտցուած չէր: 10 Դեկտեմբերին՝ գիրքի երկրորդ հրատարակութեան լոյս ընծայման առիթով լրագրողներուն հետ ունեցած հանդիպումին ընթացքին այս մասին յայտնեց Հայկական ճարտարապետութիւնը ուսումնասիրող հիմնադրամի նախագահ, յուշարձանագէտ Սամուէլ Կարապետեան:
\n Ալպոմի 484 էջերուն մէջ ամփոփուած են տեղեկութիւններ Մեծ Հայքի ամբողջ տարածքի բնութեան եւ յուշարձաններուն մասին՝ սկսեալ նախապատմական շրջանէն մինչեւ 20րդ դարու սկիզբը: «Բոլոր աշխատութիւնները, գրքերը, որոնք նպաստում են հայրենաճանաչութեան խորացմանը, մեր հիմնադրամի ծրագրային բաղադրիչներից են: Սա ալբոմ է եւ ոչ թէ գիտական աշխատութիւն, քանի որ այն չի ներառում չափագրութիւններ, սակայն իր նիւթի ընդգրկումով բացառիկ հարուստ է։ Գրքում նաեւ զետեղուած են ոչնչացած բերդերը, կամուրջները: Սակայն այստեղ կայ մինչեւ մեր օրերը պահպանուած Վանի Թագաւորութեան սեպագիր արձանագրութիւնների յայտնաբերման վայրերի քարտէզ, որ նոյնիսկ սեպագիր արձանագրութիւնների վերծանութիւնները ներկայացնող բազմահատորակներում ներկայացուած չի եղել», ըսած է Սամուէլ Կարապետեան:
\n Յուշարձանագէտը տեղեկացուցած է, որ, ի տարբերութիւն առաջին հրատարակութեան, նորին մէջ ներկայացուած են նաեւ պարսկահայ գաւառները եւ նախապէս չներկայացուած պատկերաքանդակներ, վիմափոր, ութխորան, խաչաձեւ գմբէթաւոր եկեղեցիներ, որոնք մեծաւ մասամբ Արեւմտեան Հայաստանի տարածքէն են:
\n «Օրինակ, Ստեփանոս Տարօնեցին (Ասողիկ) յիշատակում է, որ Կարսի Աբաս թագաւորի մայրը գնաց Թրին անապատ ճգնելու, բայց իր աշխարհագրական տեղագրութիւնը յայտնի չէր: Եւ այս տարուայ Յուլիսին ճամբորդութեան ժամանակ սարիղամիշի մերձակայ անտառներում, տեղացիների առաջնորդութեամբ, յայտնաբերեցինք Թրին վանքը: Յիշւում էր, որ այն վիմափոր էր, մեծ քարի մէջ, որը արտաքուստ շատ անշուք տեսք ունէր: Եւ մինչ այժմ թէ՛ գիտական, թէ՛ ալբոմային տպագրութիւններում դրանք զետեղուած չէին», աւելցուցած է Սամուէլ Կարապետեան:
\n Գիրքը կ՛ընդգրկէ առաւել քան 1300 լուսանկար, որոնց մեծամասնութեան հեղինակը Սամուէլ Կարապետեանն է, ինչպէս նաեւ մօտ 100 լուսանկարներ, որոնց մէկ մասը կը պատկանի 20րդ դարու սկիզբի լուսանկարիչներուն:
\n Գիրքը լոյս տեսած է հազար օրինակով՝ «Գազպրոմ»ի պատուէրով եւ նախատեսուած չէ վաճառքի համար, սակայն Սամուէլ Կարապետեան վստահեցուցած է, որ օրինակներ պիտի տրամադրուին բոլոր գրադարաններուն:\n