Մուրատ Փափազեան. «Արցախի հարցը այսօր Ֆրանսայի քաղաքական օրակարգին վրայ է»

Հարցազրոյց Ֆրանսահայ կազմակերպութիւնները համակարգող խորհուրդի (CCAF) համանախագահ եւ ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Մուրատ Փափազեանի հետ

Ապրիլ 22-ին «Հորիզոն»ի խմբագրատուն այցելեց ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ եւ Ֆրանսահայ կազմակերպութիւնները համակարգող խորհուրդի (CCAF) համանախագահ Մուրատ Փափազեան, որուն հետ «Հորիզոն»ի խմբագիր Վահագն Գարագաշեան ունեցաւ ստորեւ ներկայացուած հարցազրոյցը։

Հ.- Այս օրերուն Ֆրանսայի նախագահական ընտրութիւններն են, որոնք երկու հանգրուանով տեղի պիտի ունենան։ Հետաքրքրական երեւոյթը այն է, որ բոլոր նախագահական թեկնածուները այսօր կ՚արծարծեն հայկական հարցը, Ցեղասպանութիւնը եւ մանաւանդ աննախընթացօրէն, առաջին անգամ ըլլալով Արցախի հարցը: Ինչպէ՞ս յաջողեցաք նախագահական թեկնածուներուն պարտադրել, որ անդրադառնան յատկապէս Ղարաբաղի հարցին:

Մ.Փ.- Տասնեակ տարիներու ընթացքին ամէնօրեայ լուրջ աշխատանք տարուած է այս հարցով, եւ մենք, իբրեւ հայ համայնք, կարեւոր ներդրում ունինք Ֆրանսայի քաղաքական կեանքէն ներս՝ յարաբերելով տարբեր քաղաքական հոսանքներու հետ, որոնք Խորհրդարանին մէջ ներկայութիւն ունին: Քաղաքական մեր քարոզչութիւնն ու աշխատանքը կը կատարենք դիւանագիտական աշխատանքներով եւ զեկոյցներ ներկայացնելով: Ֆրանսահայութիւնը տասնեակ տարիներու ընթացքին սերտ յարաբերութիւններ հաստատած է քաղաքական տարբեր կուսակցութիւններու հետ, յատկապէս վերջին հինգ տարիներուն՝ նախագահ Ֆրանսուա Հոլլանտին հետ, որուն հետ, ինչպէս տեղեակ էք, Դաշնակցութիւնը համագործակցութեան սերտ կապեր ունէր 2000 թուականէն ի վեր։ Նշենք, որ Հոլլանտի նախագահական ընտրապայքարին ընթացքին Դաշնակցութիւնը իր գործօն դերակատարութիւնը ունեցաւ, ֆրանսահայութեան մղելով զօրակցելու Հոլլանտին: Պէտք է հաստատել, որ նախագահ Հոլլանտ իր խոստումները յարգեց, յատկապէս Ցեղասպանութեան հարցով, նաեւ հարիւրամեակին Հայաստան իր այցելութեամբ: Ամէն տարի Ապրիլ 24-ին ան ներկայ կ’ըլլայ գաղութին մէջ կազմակերպուած նախաձեռնութիւններուն, իսկ երբ Փերինչէքի դատավարութեան առաջին հանգրուանին Փերինչէքը յաղթած էր Զուիցերիոյ դէմ, մենք դիմեցինք իրեն, ինք ալ անմիջապէս ընդառաջեց, եւ Ֆրանսան, իբրեւ կառավարութիւն, մաս կազմեց դատավարութեան եւ մեր կողքին ունեցաւ դրական կեցուածք:

Արցախի առնչութեամբ, մենք Ֆրանսուա Հոլլանտին հետ 2007-էն ի վեր կ’արծարծենք հարցը: Իրեն յստակացուցած ենք, որ Արցախը ոչ միայն Դաշնակցութեան համար, այլ համայն հայ ժողովուրդին համար ռազմավարական նշանակութիւն ունի, ոչ միայն որովհետեւ Արցախը Հայաստանի թիկունքը պաշտպանող պատուարն ու վահանն է, այլ որովհետեւ հոն կայ ժողովուրդ, որ չ՚ընդունիր կրկին ապրիլ Ատրպէյճանի բռնատիրական լուծին տակ։ Հոլլանտ հասկացողութիւն ցուցաբերեց այս հարցին շուրջ, եւ Մինսկի խմբակին մէջ, որովհետեւ Ֆրանսա մաս կը կազմէ Մինսկի խմբակին, միշտ դրական կեցուածք ունեցաւ ի նպաստ հայերուն եւ Արցախին:

Արցախի թեման մենք միշտ կ՚արծարծենք Ֆրանսայի մէջ։ Խորհրդարանին եւ Ծերակոյտին մէջ դասախօսութիւններ կը կազմակերպենք։ Այլ առիթով Ֆրանսայի հեռուստակայաններէն մէկուն հետ բանավէճի հրաւիրեցինք Ատրպէյճանի դեսպանը։ Հայ Դատի յանձնախումբը այն եզրակացութեան յանգեցաւ, որ այսպիսի աշխատանքներ արդիւնք կու տան:

Մէկ խօսքով, մենք մեր յարաբերական լոպպիյինկի աշխատանք տարիներէ ի վեր կը կատարենք երեսփոխաններու եւ կառավարական պաշտօնատարներու մօտ, յաճախակի հանդիպումներ կ՚ունենանք իրենց հետ: Նկատի պէտք է ունենալ նաեւ, որ Ֆրանսայի մէջ մեր՝ հայերուս համարկումը բաւականին յաջող եւ օրինակելի եղած է, այս մէկը դրական անդրադարձ ունի ֆրանսացիներուն մօտ:

Հ.- Վերջին տասնամեակին մօտաւորապէս եօթը միլիոն թուրք հաստատուած է Եւրոպայի մէջ։ Անոնց թիւը Ֆրանսայի մէջ կը տարուբերի 400 հազարէն կէս միլիոնի շուրջ։ Անցնող տարիներուն յստակօրէն բացայայտուեցաւ Ֆրանսայի թուրքերու հակահայ գործունէութիւնը: Ֆրանսայի մէջ ինչպէ՞ս կը դիմագրաւէք այս մարտահրաւէրը:

Մ.Փ.- Հակահայ ծրագրուած քարոզչութիւն է իրենց կատարածը, որովհետեւ կը ֆինանսաւորուի թրքական կառավարութեան կողմէ, աւելի ճիշդ՝ ուղղակի Էրտողանին կողմէ, եւ նպատակաուղղուած է եւրոպական գաղութներուն մէջ, յատկապէս Ֆրանսայի թուրք գաղութին մէջ կազմակերպել հակահայ նախաձեռնութիւններ։ Այսօր Ֆրնասայի մէջ 300 հազար թուրք Ֆրանսացի քաղաքացի ունինք, որոնք թրքական այսօրուան իշխանութեանց կամակատարներն են, եւ իրենց հրահանգներն ու ֆինանսաւորումը կը ստանան ուղղակի Անգարայէն: Այս մէկը վտանգաւոր է. մենք չենք կրնար անտեսել այս վտանգը, բայց կ՚ուզեմ շեշտել նաեւ, որ մենք մեր կարգին բաւականին ինքնավստահ ենք, որովհետեւ կշռադատած ենք մեր ուժը, մեր կապերն ու մեր քաղաքական կարողութիւնները։ Չենք ուզեր թերագնահատել Ֆրանսայի թուրքերու ապագային յարուցանելիք վտանգը, սակայն մենք գիտակից ենք, որ մշտական պայքար մըն է, զոր պիտի տանինք եւ վստահ ենք, որ միշտ յաղթական դուրս պիտի գանք:

Հ.- Ֆրանսահայ գաղութը համագործակցութեան տեսակէտէն մեր իւրայատուկ գաղութներէն մէկն է: Ինչպէ՞ս կը գործէ Ֆրանսայի այն համայնքային մարմինը, որ յաջողապէս կ՚իրագործէ Ցեղասպանութեան եւ այլ նախաձեռնութիւններու գծով ամբողջական համագործակցութիւն:

Մ.Փ.- Ֆրանսահայ գաղութը այն գաղութներէն եղած է, ուր ներքին լարուածութիւնները շատ սուր եղած են: Ինչպէս համայն սփիւռքի պարագային, ֆրանսահայ գաղութը եւս լուրջ պառակտումներ ունեցած է սովետական շրջանին։ Հայաստանի անկախութենէն ետք, ֆրանսահայերս որոշեցինք աւելի հեռատես ըլլալ: Հակառակ որ անցեալի սխալները շրջանցելը այդքան ալ դիւրին չեղաւ, սակայն օրակարգի վրայ դրինք գաղութին միասնականութիւնը, իմանալով որ Թուրքիան Եւրոպայի մէջ կ՚արմատանայ եւ Ֆրանսան դարձուցած է թիրախ: Եթէ ժամանակ վատնէինք ներքին մեր հարցերով, հաւանաբար կորսնցնէինք քաղաքական այս պատերազմը: Ուրեմն կամաց-կամաց այդ բոլորը շրջանցելով սկսանք գիտակցիլ բոլորս ալ, որ կան մեծ ուժեր, որոնք ղեկավարական դերակատարութիւն պիտի ունենան գաղութին կեանքէն ներս, եւ կան այլ կազմակերպութիւններ, որոնք եւս դերակատարութիւն եւ ներկայութիւն ըլլալու իրաւունքը ունին, հետեւաբար առաջ եկաւ համանախագահութիւն մը՝ CCAF, որուն մէջ 2012-էն ի վեր Արա Թորանեանը եւ ես համանախագահ ենք, հակառակ մեր քաղաքական ուղղածութիւններու տարբերութեանց: Մենք պէտք էր մեր ուժերը միացնէինք, որպէսզի կարենայինք դիմագրաւել քաղաքական այս պատերազմը, հետեւաբար մենք բարձր գիտակցութեամբ գացինք այդ քայլին:

Հարցազրոյցը վարեց Վահագն Գարագաշեան