«Մենք պետք է սովորենք պաշտպանութիւնն ու անվտանգութիւնը դարձնել մեր կենսակերպի անբաժան մաս». Հարցազրոյց ՀՀ պաշտպանութեան նախարար Վիգէն Սարգսեանի հետ
Հարցազրոյցը վարեց՝ Վահագն Գարագաշեան
2017 թուականի նոյեմբերին Գանատա կատարած այցելութեան ընթացիքն ՀՀ պաշտպանութեան նախարար Վիգէն Սարգսեան այցելեց նաեւ «Հորիզոն» շաբաթաթերթի խմբագրատուն: Այցելութեան աւարտին տեղի ունեցաւ յատուկ հարցազրոյց ՀՀ պաշտպանութեան նախարարին հետ:
Հարց.- Պարո՛ն նախարար, ռազմական պատերազմի կողքին այսօր շատ կարեւոր է տեղեկատուական պատերազմը: Հայկական կողմը, յատկապէս Ապրիլեան քառօրեայ պատերազմի ընթացքին, շատ լաւ դրսեւորեց իրեն: Այդ օրերուն տեղեկատուական դաշտին տիրապետողը հայկական ընկերային ցանցերն էին եւ պաշտօնական լրատուամիջոցները: Առճակատման այս բնագաւառը ինչպէ՞ս կը բնութագրէք եւ ինչպէ՞ս կ՚արժեւորէք անոր կարեւորութիւնը:
Պատ.- Տեղեկատուական պատերազմը չափազանց կարեւոր է, բայց ինքս խորապէս հաւատում եմ, որ լաւ PR-ի եւ տեղեկատուական գործողութեան հիմքում պէտք է ամուր լինի վստահութեան գործօնը: Շատ կարեւոր է, որ խաղաղ պայմաններում մեր մամուլը, լրատուական դաշտը կարողանան լինել բաց, ազնիւ եւ ձեւաւորեն վստահութեան այնպիսի պաշար, որը կ՚օգնի ճգնաժամային իրավիճակներում մարդկանց ճիշդ տեղեկատուութիւն հասցնել, զերծ պահել բոլոր տեսակի հնարաւոր ներազդեցութիւններից:
Տեղեկատուական պատերազմներում այսօր շատ մեծ նշանակութիւն ունեն տեխնոլոգիաների տիրապետումը, յատկապէս՝ տեղեկատուական տեխնոլոգիաների, որոնք գնալով սկսում են մեծ դեր խաղալ թէ՛ սոցիալական ցանցերի, թէ՛ բազմաթիւ այլ միջոցների շնորհիւ: Պէտք է հետեւողական քայլեր ձեռնարկենք այդ կարողութիւնների զարգացման առումով եւս, որպէսզի մեր խօսքը կարողանանք լիարժէք տեղ հասնել:
– ՀՀ պաշտպանութեան նախարարութիւնը ռազմարդիւնաբերութեան ուղղութեամբ շատ լուրջ եւ գործնապաշտ քայլերու ձեռնարկած է: Այս նոր երեւոյթը, որ սկիզբ առաւ Ապրիլեան քառօրեայ պատերազմէն ետվ, ի՞նչ հանգրուանի մէջ կը գտնուի այսօր:
– Հայաստանն այսօր մեծ ներուժ ունի ռազմական գիտութեան եւ ռազմական արդիւնաբերութեան ոլորտում: իտութեան այն ճիւղերը, որոնցում Հայաստանն աւանդաբար եղել է յաջողած, ուղիղ կապ ունեն ռազմական խնդիրների եւ ռազմական նշանակութեան ապրանքների արտադրութեան հետ, ինչպէս օրինակ՝ տեսողական, ռադիոկապային եւ մեքենական գիտութիւնները: Մենք մեծ ոգեւորութիւն ենք ապրում տեսնելով, որ երիտասարդների շարքերում աճում է հետաքրքրութիւնը դէպի այս գիտութիւնները: Մենք փայլուն երիտասարդներ ունենք՝ գիտական թեմաների վրայ աշխատող, ինչպիսիք են՝ անօդաչու թռչող սարքեր, կապի միջոցներ, ռադիոլոկացիոն (ռադիոտեղորոշային) կարողութիւնների զարգացում: Հպարտանալու առիթ է, որ այսօր ունենք մարտական հերթապահութեան ժամանակ օգտագործուող միջոցներ, որոնք ամբողջութեամբ մշակուած եւ արտադրուած են Հայաստանում:
Այդ աշխատանքը պէտք է շարունակուի: Այն արդիւնաւէտ դարձնելու համար պէտք է նաեւ մրցակցային լինենք արտաքին շուկայում, որպէսզի մեր արտադրութեամբ կարողանանք արտահանման որոշակի ներուժ ձեւաւորել:
– Պարո՛ն նախարար, Ձեր պաշտօնավարման ընթացքին Պաշտպանութեան նախարարութիւնը կեանքի կոչեց երկու կարեւոր ծրագիրներ՝ «Ես եմ» եւ «Պատիւ ունեմ»: Այս երկու շատ կարեւոր ծրագրերն ի՞նչ նպատակ կը հետապնդեն:
– Այս ծրագրերը դեռ միայն նախաձեռնութիւններ են: Կեանքի կը կոչուեն, երբ մեր առաջին քաղաքացիներն այդ ծրագրերով կը զօրակոչուեն բանակ: 2017 թուականի նոյեմբերին ՀՀ Ազգային ժողովը վաւերացրեց երկու օրէնք, որոնք ես՝ որպէս Պաշտպանութեան նախարար, առաջարկել էի Կառավարութեան միջոցով: Մէկը Պաշտպանութեան մասին օրէնքն է, միւսը՝ Զինուորական ծառայութեան եւ զինծառայողի կարգավիճակի մասին, որոնք իրաւական հիմքն են ստեղծում «Ես եմ» եւ «Պատիւ ունեմ» ծրագրերի իրականացման համար:
Այս երկու ծրագրերն անմիջական առնչութիւն ունեն քաղաքացիների իրաւունքների հետ, հետեւաբար, կարող էին ընդունուել միմիայն օրէնքի տեսքով:
Այժմ Պաշտպանութեան նախարարութեան աշխատակազմը աշխատում է այդ օրէնքներից բխող ենթաօրէնսդրական ակտեր ներդնելու ուղղութեամբ, որպէսզի մենք արդէն Ձմեռային զորակոչին փորձենք փորձնական եղանակով իրականացնել “Ես եմ« ծրագիրը: Վերջինս քաղաքացուն, որը երկու տարի պէտք է ժամկէտային ծառայութիւն անցնի՝ որպէս շարքային զինուոր, հնարաւորութիւն է տալիս միանգամից եռամեայ պայմանագրային ծառայութեան անցնել՝ վճարում ստանալով ծառայութեան աւարտին: Միաժամանակ նա իւրաքանչիւր ամիս մէկ շաբաթ տանը արձակուրդ անցկացնելու հնարաւորութիւն կÿունենայ, որը, կարծում եմ, շատ կ՚ուժեղացնի բանակ-հասարակութիւն կապը: Խօսքը վերաբերում է յատկապէս սահմանային, առաջնագծում ծառայութիւն իրականացնող մեր զինուորներին:
«Պատիւ ունեմ» ծրագիրը, որը փորձելու ենք ամրան ամիսներին իրականացնել, բարձրագոյն ուոսումնարան (Բուհ) ընդունուած մեր քաղաքացիների համար է: Այն թոյլ է տալիս պետութիւնից ստանալ ուսման վարձի ամբողջական փոխհատուցում, եթէ քաղաքացին պայմանագիր է կնքում, որ ուսումնական վկայական ստանալուց յետոյ որպէս սպայ՝ երեք տարի կը ծառայի ՀՀ Զինուած ուժերում, փոխարէնը կը ստանայ ամսական վարձատրութիւն, միաժամանակ՝ ապագայում մագիստրատուրայում սովորելու համար ուսման վարձի փոխհատուցում: Քաղաքացին կը կարողանայ իր մասնագիտական գիտելիքները համադրելով զինուորական հմտութիւնների հետ, աշխատել մեր դասակների, ջոկատների, վաշտերի անձնակազմի հետ՝ որպէս տակտիկական օղակի սպայ, հրամանատար:
Երկու ծրագրերն էլ շատ կարեւոր են մեր Զինուած ուժերի հեռանկարի համար: Վստահ եմ, որ կ՚ամրապնդեն բանակ-հասարակութիւն կապը, ինչպէս նաեւ հասարակական ընկալման մէջ կը բարձրացնեն Հայոց բանակի դիմագիծը:
– Պարո՛ն նախարար, Ապրիլեան քառօրեայ պատերազմէն անցած է աւելի քան մէկ տարի: Այս ընթացքին առաջնագծի պաշտպանութեան բարեփոխման ուղղութեամբ մեծ աշխատանք կատարուեցաւ, նոյնիսկ Ազգային ժողովի անդամներէ բաղկացած վերատեսութեան խումբ ուղարկուեցաւ սահմանագիծ ստուգման համար: Այդ աշխատանքներն այսօր ի՞նչ հանգրուանի հասած են:
– Այդ աշխատանքներն աւարտ չունեն, եւ ենթադրում են մշտական գործընթաց: Պէտք է պարբերաբար բարելաւել տեսադիտարկման սարքերի որակը, քանակը, դիտարկման խորութիւնը, առաջնագծի պաշտպանութեան այլ միջոցների ներդրումը, եւ այդ ամէնի փոխշաղկապումը կառավարման մէկ համակարգի մէջ, որպէսզի հնարաւոր լինի այդ համակարգերի արդիւնաւէտութիւնը հասցնել առաւելագոյնի:
Ինչպէս նշեցի, ամէն օր նոր սարքաւորումներ, նոր հնարաւորութիւններ են ի յայտ գալիս: Մենք պէտք է մշտարթուն լինենք՝ դրանք լիարժէք ներդնելու եւ արդիւնաւէտ օգտագործելու համար:
Անկախ այս ամէնից, մենք պէտք չէ մեր կեանքը եւ Հայոց բանակի առաջընթացը չափենք Ապրիլեան պատերազմով: Մեր տարածաշրջանը, իրականութիւնն այնպիսին են, որ պատերազմներ, սահմանի վրայ հակառակորդի հետ մեծ ու փոքր բախումներ՝ ունենալու ենք դեռ շատ երկար:
Թէեւ Արցախի հիմնահարցն այսօր շարունակում է կարեւոր տեղ զբաղեցնել մեր անվտանգութեան համակարգում, այնուամենայնիւ՝ պէտք չէ մեր անվտանգութեան համակարգը սահմանափակենք միայն Արցախեան խնդրով: Դժուար է կանխատեսել, թէ որտեղի՛ց կարող է ի յայտ գալ յաջորդ վտանգը, թէ ինչպիսի՛ գործընթացներ կարող են կատարուել մեր անմիջական հարեւանութեամբ, տարածաշրջանում:
Մենք պարզապէս պէտք է սովորենք պաշտպանութիւնն ու անվտանգութիւնը դարձնել մեր կենսակերպի անբաժան մասը: Պէտք է ամրանանք դրանով, այլ ո՛չ թէ թուլանանք դրանից: Որպէս ազգ եւ ժողովուրդ՝ պէտք է սովորենք հպարտանալ մեր իւրաքանչիւր ձեռքբերումով: Մեր իւրաքանչիւր թուլութիւնից, զոհից եւ վիրաւորից, անշուշտ, պէտք է զգաստանանք, բայց ո՛չ երբեք՝ յուսահատուենք, որովհետեւ հենց դա՛ է հակառակորդի նպատակը՝ յուսահատեցնել մեզ:
Մենք չենք կարող մեր երկրի պաշտպանութիւնն ու անվտանգութիւնը արդիւնաւէտ կառուցել յուսահատութեան, վատատեսութեան կամ լուռ գանգատների մթնոլորտում: Մենք պէտք է սթափ նայենք իրականութեանը: Այդ սթափութիւնը մեզ միշտ պարտադրում է պատրաստ լինել, մարտունակ լինել, մի քայլ առաջ նայել եւ մի քայլ առաջ քայլել:
– Մենք՝ հայերս, իրլանտացիներու, հրեաներու նման այն ազգերէն ենք, որոնց Սփիւռքները թուաքանակով աւելի են, քան հայրենիքի մէջ ապրող իրենց հայրենակիցները։ Ունինք մօտ 6 միլիոն սփիւռքահայութիւն, ի բաղդատութիւն Հայրենիքի մէջ ապրող 3 միլիոն հայութեան: Յստակ է, որ Սփիւռքի գոյատեւելիութիւնը ժամանակաւոր է. Սփիւռքը գնայուն է, հայրենիքը՝ մնայուն: Որպէս նախարար, որպէս քաղաքական գործիչ՝ ի՞նչ է ձեր կարծիքը այսօր շրջանառութեան մէջ դրուած հայրենադարձութեան հայեցակարգին մասին:
– Մենք ունենք ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսեանի յստակ հնչեցրած ազդակը՝ մեր երկրի բնակչութեան թիւի կտրուկ աւելացման անհրաժեշտութեան մասին: Ակնյայտ է, որ միայն ծնելիութեան թիւի աւելացմամբ այն դժուար հասանելի նպատակ է, եւ մենք, իսկապէս, դրա մէջ պէտք է տեսնենք հայրենադարձութեան որոշակի բաղադրիչ:
Ինքս ազատական հայեացքներ ունեցող մարդ եմ: Համարում եմ, որ քաղաքացին ի՛նքը պէտք է ընտրի, թէ որտեղ է իր զարգացման եւ առաջընթացի համար տեսնում աւելի մեծ հեռանկար: Ինձ համար հայրենադարձութեան առանցքն առաւել ուժեղ լինելն է: Իմ ցանկութիւնն է, որ քաղաքացին ընտրի Հայաստանը ո՛չ թէ, որ ծագումով հայ է, այլ գիտակցի, որ այնտեղ կան կրթական, կենցաղային, կեանքի որակին առնչուող առաւել լաւ հնարաւորութիւններ, ապահովութիւն: Սրա՛ն է, որ մենք պէտք է ձգտենք:
Հայրենադարձութեանը կը խթանի նաեւ աշխատատեղերի թիւի աճը, յատկապէս՝ այսօր պահանջուած եւ լաւ վարձատրուող աշխատանքների: Տեղեկատուական գիտարուեստի ոլորտում հետագայ աճը, գիւղատնտեսութեան նոր տեսակների զարգացումը, ոսկերչութիւնը, որտեղ մենք աւանդաբար մեծ ներուժ ունենք եւ այլ ոլորտների զարգացումը, կարող են դառնալ իրական հայրենադարձութեան հիմք: Այս ամէնին գումարած՝ ապահովութիւնը:
Շատ խորհրդանշական է, որ Իրաքում եւ Սուրիայում ծագած բարդութիւնների ժամանակ մեր հայրենակիցները «բնական» հայեացք նետեցին Մայր Հայաստանին՝ ասելով, որ այնտեղ մենք ունենք տեղ, ուր կարող ենք հանգրուանել եւ հաստատուել: Շատ ուրախ եմ, որ չնայած բոլոր բարդութիւններին, Հայաստանի Հանրապետութիւնը կարողացաւ քաղաքականութիւն մշակել եւ միջոցներ ներդնել՝ այդ քաղաքացիների առաջ շատ դռներ բացելու եւ նրանց շատ արագ համարկելու համար: Իհարկէ, բոլոր խնդիրները չէ, որ լուծուել են: Հայաստանը չունի այն միջոցները, որ իւրաքանչիւր նման ընտանիքի տրամադրի մեծ վարկային միջոցներ, գումարներ, որպէսզի վերջիններս կարողանան հեշտութեամբ համարկուել: Բայց փաստաթղթերի, առողջապահութեան, կրթութեան հետ կապուած հարցերը, կենցաղային խնդիրների լուծումը շատ արագ հարթուեց:
Ուրախ եմ, որ ինչքան էլ եղան սուրիահայեր, որոնք Հայաստանից տեղափոխուեցին անատա կամ այլ երկրներ, տասնեակ հազարաւոր մարդիկ հասկացան, որ իրենց համար Հայաստանն այն տունն է, որտեղ իրենք վտանգուած երկրից տեղափոխուելով՝ կարող են նոր օճախ ստեղծել:
Ես չեմ ցանկանում, որ որեւէ տեղ, որտեղ կան հայկական համայնքներ, նման փորձութիւններ լինեն: Բայց շատ եմ ուզում, որ ցանկացած հայ, որը յայտնւում է բարդ իրավիճակում անհատապէս կամ ընտանիքով, համայնքով, վստահ լինի, որ ինքն ունի տնից հեռու գտնուող մեկ այլ տուն, որտեղ նրան սպասում են, որտեղ նա կարող է ամուր կանգնել երկու ոտքի վրայ եւ ապահով զգալ:
