«Ճգնաժամը պէտք է յաղթահարուի». Արցախի ԱԺ ՀՅԴ խմբակցութեան պատգամաւոր, ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեան

«Թերթ»ը Արցախի ԱԺ ՀՅԴ խմբակցութեան պատգամաւոր, ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցչ Դաւիթ Իշխանեանի հետ ունեցաւ հարցազրոյց Արցախի վերջին իրադարձութիւնների վերաբերեալ։

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Պարո՛ն Իշխանեան, ինչպէ՞ս կը գնահատէք Արցախում ստեղծուած իրավիճակը, հանրութեան դժգոհութիւններից յետոյ տեղի ունեցած Արցախի պետնախարարի, ոստիկանապետի, ԱԱԾ տնօրէնի հրաժարականները եւ նոր նշանակումները ինչքանո՞վ կայունացրեցին ներքաղաքական իրավիճակը:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Կարծում եմ որոշակի քաղաքական ճգնաժամի մէջ ենք յայտնուել Արցախի հանրապետութիւնում եւ ակնյայտօրէն Յունիսի մէկին սկսած զարգացումների հիմքը դրա բուն պատճառը չէր: Այդ ճգնաժամը պէտք է յաղթահարուի եւ կարծում եմ, թէ՛ քաղաքական ուժերը, եւ թէ ընդհանրապէս պետական կառավարման համակարգի կարեւոր դէմքերը՝ երկրի նախագահը եւ միւս պաշտօնեաները գիտակցում են, որ ստեղծուած իրադրութիւնը պէտք է օր առաջ հանգուցալուծել եւ փորձել աւելի կայուն վիճակ ստեղծել մեր ժողովրդի, պետութեան համար:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Ստացուեց, որ իշխանութիւնն ականջալուր եղաւ ցուցարարների պահանջներին: Կարծո՞ւմ էք նման կադրային փոփոխութիւնները բաւարա՞ր են, ստեղծուած իրավիճակը յաղթահարելու համար:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Նախագահի կողմից նաեւ տրուեցին որոշակի ազդակներ, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնում տեղի ունեցած իրադարձութիւններից յետոյ փոփոխութիւններ կատարելու անհրաժեշտութիւնը կայ, որովհետեւ մենք չենք կարող այդ ընդհանուր զարգացումներից անմասն մնալ, այն ստեղծուած համակարգով ու կառավարման մեխանիզմներով (կառուցամեքենայ-Խ,բ.) առաջնորդուելով, ինչ առկայ էր Արցախի Հանրապետութիւնում: Ակնյայտօրէն այդ մասին բարձրաձայնել է երկրի նախագահը, տարբեր քաղաքական ուժերի մակարդակներով նոյնպէս այդ մասին խօսուել է վերջին մէկուկէս ամսուայ ընթացքում, եւ ինչպէս ասում են շաբաթն ուրբաթից աւելի շուտ եկաւ, պարզապէս Յունիսի մէկի միջադէպը առիթ հանդիսացաւ այդ փոփոխութիւնների ու բարեփոխումների շարք սկսելու: Ակնյայտ է, որ ուժային կառոյցների որոշ պատասխանատուների ներկայացուցիչների հրաժարականի պահանջ դրուեց, դա արտացոլուեց նաեւ այլ պատասխանատուների առումով, բայց կարծում եմ այն փոփոխութիւնները, որ սկսուեց պետնախարարի հրաժարականով եւ հրաժարականից յետոյ, արդէն իսկ լուրջ գործընթացի սկիզբ են դրել: Իսկ այդ գործընթացի սկիզբը յուշում է, որ երկրի նախագահի կողմից նաեւ այլ կադրային փոփոխութիւններ են տեղի ունենալու եւ այդ փոփոխութիւնները միայն ու միայն միտուած են լինելու ԱՀում ստեղծուած մի շարք հիմնախնդիրների հանգուցալուծմանը: Իսկ դրանք տարբեր բնագաւառներին են առնչւում, տարբեր բովանդակութիւն ունեն՝ սկսած հանրային հնչեղութեան հիմնախնդիրներից, մինչեւ սոցիալական ոլորտի կենցաղային մակարդակի խնդիրներ, որոնք անհրաժեշտ են որեւէ ձեւաչափով լուծումներ տալու:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- ԱՀ ԱԺում ստեղծուեց նաեւ քննիչ յանձնաժողով, ո՞րն է լինելու դրա անելիքը, արդեօք բուն ծեծկռտուքի միջադէպը նոյնպէս յանձնաժողովի անդամների ուշադրութեան տիրոյթում է լինելու՝ հանրութեան վստահութիւնը բարձրացնելու համար:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- ԱԺում քննիչ յանձնաժողովը հանրային հնչեղութեան հարցերի երեւան հանելու եւ դրանց հանգուցալուծման նպատակով է ստեղծուել, դրանից զատ, այն հանրային խորհուրդը, որը դեռեւս չունի իրաւական որեւէ ուժ եւ լեգիտիմութիւն (օրինականութիւն-Խմբ.), փորձում է իմի գումարել հանրութեան մէջ կուտակուած այն դժգոհութիւնները եւ հիմնախնդիրները, որոնք պէտք է այս կամ այն գերատեսչութիւնների մակարդակով համապատասխան լուծումներ ստանան: Ինչ վերաբերում է միջադէպին, պէտք է յստակ տարբերակենք, որ այդ գործը պէտք է լուծուի իրաւական հարթութիւնում: Այստեղ մենք պէտք է տարբերակենք իրաւական եւ քաղաքական հարթութիւնում առաջացած խնդիրների լուծումը: Յունիսի մէկի միջադէպի հարցում կայ Դատախազութեան կողմից յարուցուած քրէական գործ, նախաքննութիւն է ընթանում եւ, հաւանաբար, վերջնական հանգուցալուծման տանող քայլերը կը լինեն: Սա այլ խնդիր է, միւս հարթութիւնը քաղաքական պահանջներն ու քաղաքական խնդիրներն են, որոնք փորձեցին հանրութեան տարբեր շրջանակներ բարձրաձայնել: Մի քանի ուժային կառոյցի հրաժարականներից յետոյ, հաւանաբար տեղի ունենան եւս որոշ կադրային փոփոխութիւններ, որոնք պէտք է մեղմեն թէ այդ քաղաքական լարուած մթնոլորտը եւ նաեւ փորձեն նոր մօտեցումներով եւ բարեփոխումների գործընթացով լուրջ կայունութեան ապահովել ԱՀում:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Արդէն նախկին պետնախարար Արայիկ Յարութիւնեանն ասաց, որ եթէ տնտեսական զարգացման լուրջ տեմպերը նկատելի են Արցախում, ապա ժողովրդավարութեան հաստատման հարցում այդ քայլերը շատ աւելի դանդաղ են: Համակարծի՞ք էք, եւ արդեօք բարեփոխումներ ասելով հէնց այդ ինստիտուտների (հիմնարկներու-Խմբ.) ձեւաւորման խնդիրն է դրուած լինելու:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ժողովրդավարութեան սկզբունքների արմատաւորման, մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան համար քաղաքացիական հասարակութեան ձեւաւորման եւ զարգացման այս գործընթացները պահանջում են քաղաքական կամք, դասական մեթոդներով զարգացումների անհարժեշտութիւն: Մենք չենք կարող մէկ օր քնից զարթնել ու ասել, որ սրանք անհրաժեշտ էին եւ մենք պէտք է ունենանք, սա երկարատեւ պրոցես (գործընթաց-Խմբ.) է, որի մէջ պէտք է ներգրաւուած լինեն քաղաքական ուժերը: Հարց է, իսկ արդեօք կայացա՞ծ են Արցախի քաղաքական ուժերը երկրի ներքին կեանքում այդ բարձրաձայնած ուղղութիւնների մէջ, ինչպիսի՞ դերակատարութիւն ունեն կուսակցութիւնները: Պէտք է նկատի ունենալ, որ այս տարիների ընթացում ՀՅԴի քայլերը եւ դերակատարումը եղել են դրանցից ելնելով, փորձել ենք քաղաքական մշակոյթ մտցնել երկրի ներքին կեանքում: Քաղաքական ուժերը պէտք է երկրի ներքաղաքական կեանքի իրական դերակատարը լինէին, եւ այդ դերակատարումը իր անդրադարձն ու ազդեցութիւնը պէտք է ունենար հասարակական գործընթացների վրայ: Այսօր մենք մտել ենք նոր փուլ, որտեղ քաղաքական ուժերը պէտք է յստակ դեր ունենան եւ այդ պատասխանատուութիւնը ստանձնեն: Կարծում եմ, որ այս գործընթացը իր տրամաբանական աւարտը կ՛ունենայ՝ ի յայտ բերելով նոր քաղաքական ուժերի, հաւանաբար կը ձեւաւորուեն քաղաքական նոր կուսակցութիւններ՝ նկատի ունենալով 2020թ.ի երկրում կայանալիք խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնները: Որոշ քաղաքական ուժեր պէտք վերադասաւորումներ ունենան իրենց մէջ եւ մենք «Ազատ Հայրենիք» կուսակցութեան մէջ տեսնում ենք այդ գործընթացը:

Կարծում եմ չպէտք է սրանից ողբերգութիւն սարքել կամ ենթադրել, որ այս քաղաքական ճգնաժամը կարող է մեզ ուրիշ տեղ տանել: Բայց, այդուհանդերձ, պէտք է ճիշդ գնահատել եւ նաեւ քաղաքական կոռեկտութեան (շիտակութիւնը-Խմբ.) սահմանները դարձնել իրական ուղղորդող ուժ:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Այն, ինչ տեղի է ունենում Արցախում շատերը գնահատում են առողջ գործընթաց, բայց հաշուի առնելով Արցախի առանձնայատկութիւնները, Ղարաբաղեան հարց, պատերազմական վիճակ, այս ներքին խնդիրները սահմանին որքանո՞վ են օգնում, կամ վնասում:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Գիտէք, ժողովրդավարական սկզբունքների ձեւաւորումը եւ քաղաքացիական հասարակութեան ձեւաւորումը բնականաբար երկրին տալիս են ուժ, կարողութիւն եւ այդ առումով առաջին հայեացքից կարծում եմ՝ մենք աւելի ենք հզօրացնում մեր պաշտպանողականութիւնը: Բայց միւս կողմից կայ մէկ այլ վտանգ, դա ներքին անկայունութեան եւ ներքին անհամերաշխանութեան, անհանդուրժողականութեան մթնոլորտի ձեւաւորման վտանգն է, որ այստեղ կարող է առկայ լինել: Մենք պէտք է կարողանանք յստակ տարբերակել եւ ցուցաբերել, թէ՛ հանդուրժողականութիւն, թէ՛ համբերութիւն, եւ թէ նաեւ զսպուածութիւն, որովհետեւ սրանք կարեւոր եզրոյթներ են, լոկ բառեր չեն, որի արդիւնքը պէտք է լինի պաշտպանողականութեան աւելացումը: Սա պէտք է գիտակցել, նաեւ այդ գիտակցումը վերածել գործընթացի:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ այս պահին, ըստ ձեզ՝ այդ գիտակցումո՞վ են գործընթացները գնում:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ես կարծում եմ զարգացումները, որ վերջին մէկ շաբաթուայ ընթացքում տեղի ունեցան Արցախում, հէնց դրան էին միտուած՝ լարուածութեան թուլացման եւ գործնական քայլերի: Մինչ այս պահը, յամենայն դէպս, այդ զարգացումները տանում են դրան:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ խորհրդարանում ի՞նչ եզրայանգումների են եկել, այստեղ եւս կա՞ն որոշակի գործընթացներ:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Այո, մօտեցումների տարբերութիւն կայ եւ արդէն իսկ Հայկ Խանումեանի կողմից պահանջ դրուեց խորհրդարանի նախագահի հրաժարական եւ փոփոխութիւն, փորձ է արւում նաեւ տարբեր քաղաքական ուժերի հետ տարբեր խորհրդակցութիւններ անցկացնելու, բայց խորհրդարանում որպէս երկրորդ քաղաքական ուժի ներկայացուցիչ, պէտք է բարձրաձայնեմ, որ խորհրդարանում կայ խորհրդակցական մեծամասնութիւն՝ ի դէմս «Հայրենիք» խմբակցութեան, եւ նաեւ քաղաքական պատասխանատուութեան կարեւոր պահանջ: Այդ իսկ առումով շատ կարեւոր է քաղաքական մեծամասնութիւն ունեցող «Հայրենիք» խմբակցութեան դիրքորոշումն ու դրա յստակ արտայայտումը:

ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ ՀՅԴի դիրքումն այդ հարցում ինչպիսի՞ն է:

ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Դաշնակցութիւնն այս պահին նման խնդիր չի դրել եւ չի դնում, որովհետեւ ամբողջական պատասխանատուութիւնը խորհրդարանում մեծամասնութիւն ունեցող քաղաքական ուժինն է, եթէ կը լինեն համապատասխան խորհրդակցութիւններ, ՀՅԴն պատրաստակամ է քննարկումներին մասնակցելու եւ իր տեսակէտները ներկայացնելու: