Արցախի կորսուած յուշարձանները

44-օրեայ պատերազմին հետևանքով, Ատրպէյճանի վերահսկողութեան տակ անցան տարածքներ, ուր կը գտնուէին շարք մը յայտնի եւ որոշ չափով անյայտ հայկական պատմամշակութային յուշարձաններ:Հայաստանի, Ատրպէյճանի եւ Ռուսաստանի միջեւ ստրորագրուած 10 նոյեմբերի եռակողմ յայտարարութեամբ Ատրպէյճանին յանձնուեցաւ վիճայարոյց եօթը շրջաններ, ինչպէս նաեւ Հադրութի շրջանը, Շուշի քաղաքն ու այլ բնակավայեր, ընհանուր առմամբ մօտաւորապէս 8500 ՔՄ²:

Այս տարածքներուն վրայ կը գտնուին հարիւրաւոր յայտնի եւ անյայտ յուշարձաններ, որոնց յետագայ կարգավիճակը տակաւին անորոշ է, իսկ այլոց ճակատագիրը՝ վտանգուած, նկատի առնելով Ատրպէյճանի քաղաքականութիւնը հայկական յուշարձաններու նկատմամբ:

Ստորև կը ներկայացնենք Արցախի եկեղեցիներու և վանքերու ցանկը՝ յստակացնելով, թէ անոնցմէ որոնք մնացած են հայկական կամ ռուսական վերահսկողութեան տակ, իսկ որոնք ատրպէյճանական

 

ԱՏՐՊԷՅՃԱՆԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹԵԱՆ ՏԱԿ

ՀԱԴՐՈՒԹԻ ՇՐՋԱՆ

  1. Գտչավանք (4-13-րդ դար)
  2. Դիզափայտի Կատարօ վանք (5-րդ դար)
  3. Օխտը դռնէ վանք (7-17-րդ դար), գ. Մոխրենիս
  4. Սբ. Ամենափրկիչ (9-րդ դար), գ. Ցոր
  5. Սպիտակ խաչ վանք (10-րդ դար), գ. Վանք
  6. Կաւաքավանք (14-րդ դար)
  7. Սբ. Յարութիւն (1621), ք. Հադրութ
  8. Ծաղկավանքի Սբ. Աստուածածին (1682), գ. Ծակուռի
  9. Սբ. Յովհաննէս Մկրտիչ (1736), գ. Տող
  10. Սբ. Ամենափրկիչ (19-րդ դար), գ. Կարմրակուճ
  11. Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Քարագլուխ
  12. Սբ. Աստուածածին (1907), գ. Առաքել
  13. Սբ. Յովհաննէս Մկրտիչ (2013), գ. Քարագլուխ

 

ԱՐՑԱԽԻ ԱՅԼ ՇՐՋԱՆՆԵՐ

  1. Ծիծեռնավանք (4-5-րդ դար), գ. Ծիծեռնավանք, Քաշաթաղ
  2. Եղիշէ Առաքեալի վանք (5-րդ դար), գ. Մատաղիս, Մարտակերտ
  3. Վանքասարի Սպիտակ խաչ (5-րդ դար), Ասկերան
  4. Սբ. Աստուածածին կուսանաց անապատ (12-13-րդ դար), Շահումեան
  5. Սբ. Գայանէ կուսանաց անապատ (1616), գ. Աւետարանոց, Ասկերան
  6. Սբ. Աստուածածին (1651), գ. Աւետարանոց, Ասկերան
  7. Ղևոնդեանց անապատ (1658), գ. Մոշխմհատ, Ասկերան
  8. Սբ. Մինաս (1673), գ. Հակ, Քաշաթաղ
  9. Սբ. Ստեփանոս (17-րդ դար), գ. Հոչանց, Քաշաթաղ
  10. Կանաչ ժամ (Սբ. Յովհաննէս Մկրտիչ) (1847), ք. Շուշի
  11. Սբ. Աստուածածին (1862), գ. Քարին տակ, Շուշի
  12. Ղազանչեցոց (Սուրբ Ամենափրկիչ) (1868-1887), ք. Շուշի
  13. Հոռեկա վանք (13-րդ դար), գ. Թալիշ, Մարտակերտ
  14. Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Թալիշ, Մարտակերտ
  15. Սբ. Գէորգ (1898), գ. Մատաղիս, Մարտակերտ

 

ՀԱՅԿԱԿԱՆ (ԿԱՄ ՌՈՒՍԱԿԱՆ) ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹԵԱՆ ՏԱԿ

  1. Դադիվանք (4-րդ դար), գ. Դադիվանք, Շահումեան
  2. Ամարասի վանք (4-րդ դար), գ. Մաճկալաշէն, Մարտունի
  3. Բռի եղցի (7-17 դար), գ. Հացի, Մարտունի
  4. Յակոբավանք (9-րդ դար), գ. Քոլատակ, Մարտակերտ
  5. Սբ. Ստեփանոս (9-10-րդ դար), գ. Ծմակահող, Մարտակերտ
  6. Սբ. Գէորգ (12-րդ դար), գ. Ճանկաթաղ, Մարտակերտ
  7. Եղիշա Կուսի անապատ (12-րդ դար), ք. Ճարտար, Մարտունի
  8. Սբ. Ամենափրկիչ (12-13-րդ դար), գ. Պօղոսագոմեր, Մարտակերտ
  9. Գանձասար (1216-1238), գ. Վանք, Մարտակերտ
  10. Չարեքտարի վանք (13-րդ դար), գ. Չարեքտար, Մարտակերտ
  11. Շոշկավանք Սբ. Աստուածածին (13-րդ դար), գ. Մսմնա, Մարտունի
  12. Փիրումաշէն (1641), գ. Սարուշէն, Ասկերան
  13. Սբ. Ստեփանոս (1654), գ. Խաչմաչ, Ասկերան
  14. Նոր եկեղեցի (1655), գ. Շոշ, Ասկերան
  15. Սբ. Պանդալէոն (Պարին Պիժ) (1658), գ. Մեծ շէն, Շուշի
  16. Սբ. Գրիգորիս եկեղեցի (1676), գ. Հերհեր, Մարտունի
  17. Երիցմանկանց վանք (1691), գ. Մաղաւուզ, Մարտակերտ
  18. Բովուրխանի վանքային համալիր (17-րդ դար), գ. Ննգի, Մարտունի
  19. Սբ. Աստուածածին (1740), գ. Խնածախ, Ասկերան
  20. Սբ. Աստուածածին (18-րդ դար), գ. Մուշկապատ, Մարտունի
  21. Սբ. Աստուածածին (1843), գ. Դաշուշէն, Ասկերան
  22. Սբ. Աստուածածին (1853), գ. Ննգի, Մարտունի
  23. Սբ. Յովհաննէս Կարապետ (1857), ք. Մարտակերտ
  24. Սբ. Աստուածածին (1860), գ. Այգեստան, Ասկերան
  25. Սբ. Աստուածածին (1896), գ. Աշան, Մարտունի
  26. Սբ. Գէորգ (1898), գ. Աստղաշէն, Ասկերան
  27. Սբ. Յովհաննէս Մկրտիչ (19-րդ դար), գ. Նորշէն, Մարտունի
  28. Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Հաղորտի, Մարտունի
  29. Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Խնուշինակ, Մարտունի
  30. Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Կոլխոզաշէն, Մարտունի
  31. Սբ. Թարգմանչաց (19-րդ դար), գ. Կաղարծի, Մարտունի
  32. Սբ. Ամենափրկիչ (19-րդ դար), գ. Սարուշէն, Ասկերան
  33. Սբ. Աստուածածին (19-րդ), գ. Կարմիր գիւղ, Ասկերան
  34. Սբ. Ստեփանոս (19-րդ դար), գ. Խաչէն, Ասկերան
  35. Սբ. Աստուածածին (1904), գ. Ներքին Հոռաթաղ, Մարտակերտ
  36. Սբ. Հռիփսիմէ (19-րդ դար), գ. Մեծ շէն, Շուշի
  37. Խոթավանք (Կիչանի անապատ), գ. Կիչան, Մարտակերտ
  38. Լուսաձորի Սբ. Աստուածածին (19-րդ դար), գ. Լուսաձոր, Ասկերան
  39. Սբ. Ստեփանոս (18-րդ դար), գ. Պատարա, Ասկերան
  40. Սբ. Համբարձման (1998), ք. Բերձոր, Քաշաթաղ
  41. Սրբոց Նահատակաց (2002), գ. Աղավնօ, Քաշաթաղ
  42. Սբ. Աստուածածին (2002), ք. Ասկերան
  43. Սբ. Ներսես Մեծ (2004), ք. Մարտունի
  44. Սբ. Գէորգ (2006), գ. Եղծահող, Շուշի
  45. Սբ. Սարգիս (2006), գ. Յարութիւնագոմեր, Մարտակերտ
  46. Սբ. Անտոն (2007/2009), գ. Զագլիկ, Մարտակերտ
  47. Սբ. Յակոբ (2007), ք. Ստեփանակերտ
  48. Սբ. Գէորգ (2012), գ. Ներքին Հոռաթաղ, Մարտակերտ
  49. Սբ. Աստուածածին (2012), գ. Վաղուհաս, Մարտակերտ
  50. Սբ. Գէորգ (2013), գ. Մեծշէն, Մարտակերտ
  51. Սբ. Աստուածածին տաճար (2006-2019), ք. Ստեփանակերտ
  52. Սբ. Վարդանանք (2018), ք. Ճարտար, Մարտունի

 

Քաղուած fip.am կայքէն

Leave a Comment

You must be logged in to post a comment.