Այս կառավարութեան քաղաքական հաւատամքը պարտուողականութիւնն ու զիջողականութիւնն է. Արմէն Ռուստամեան

ՀՅԴ Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ, ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Արմէն Ռուստամեանի ելոյթը կառավարութեան ծրագրի կատարողականի քննարկման ժամանակ.

Իմ գնահատումը հիմնուած է հետեւեալ երկու հաստատումների վրայ:

Հաստատում առաջին.

ԱԺ կողմից 21-26 թուականների համար հաստատուած կառավարութեան ծրագրի եւ մինչ օրս դրա կատարողականի համեմատութիւնը պարզորոշ ի ցոյց է դարձնում ոչ միայն այս երկուսի անհամապատասխանութիւնը, այլեւ դրանց ակնյայտ հակառակութիւնը:

Այսինքն ՀՀ կառավարութիւնը կատարել է ՀՀ ԱԺ կողմից հաստատուած ծրագրի հակառակը:

Խորհրադարանական երկրում սա ոչ միայն կառավարութեան գործունէութեան հետ կապուած ոչ լեգիտիմութեան խնդիր է առաջացնում այլ յարուցում է նրա նկատմամբ սահմանադրական լիազօրութիւնների վերազանցման մեղադրանք:

Հաստատում երկրորդ.

Այն ինչ կառավարութիւնը այսօր փաստացի է իրականացնում ի հեճուկս ծրագրով իր ստանձնած պարտաւորութեան, ըստ էութեան ուղղուած է ազգային շահերի խեղաթիւրմամբ կամ լիովին անտեսմամբ կենսական զիջումներ կատարելով մեր երկրի անվտանգային սպառնալիքների մեծացմանը, որի վերջնարդիւնքը խաղաղութեան պատրանքի դիմաց աշխարհաքաղաքական մակարդակում հայկական գործօնի ի սպառ վերացումն է:

Այսինքն, պատկերաւոր ասած Հայաստանը «աշխարհաքաղաքական գծի» վրայից դրուելու է «աշխարհաքաղաքական պարկի» մէջ, երբ նրա գոյութիւնն այլեւս աշխարհաքաղաքական առումով ոչ մի նշանակութիւն չի ունենայ:

Թուրք-ատրպէյճանական տանդեմի շարունակական պահանջները հենց սրան են ուղղուած՝ մեր ֆիզիքական գոյութիւնը թոյլ տալու դիմաց:

Այս երկու հաստատումների համար բաւարար ապացոյցները բազմաթիւ են:

Առայժմ բերեմ, դրանցից միայն մի քանիսը.

Ծրագրի եւ կատարողականի հակասութիւնների մասով՝

Ըստ ծրագրի

ՀՀ անվտանգութեան ապահովման գործօնների թւում են՝ հայ-ռուսական ռազմավարական դաշինքը, 102-րդ ռազմաբազայի շարունակական յագեցումը, Ռուսաստանի անվտանգութեան դաշնային ծառայութեան սահմանապահ զօրքերի ներգրաւուածութեան ընդլայնումը ՀՀ պետական սահմանի պահպանութեանը, ՀԱՊԿ-ը, որը դիտարկելով որպէս Հայաստանի անվտանգային համակարգի կարեւորագոյն օղակ՝ կառավարութիւնը շարունակելու է ակտիւօրէն ներգրաւուած լինել կառոյցի աշխատանքներին:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահութեան ներքոյ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի յստակեցումը՝ յայտնի սկզբունքների եւ տարրերի, այդ թւում՝ ինքնորոշման իրաւունքի հիման վրայ, ՀՀ շարունակելու է լինել Արցախի ժողովրդի անվտանգութեան երաշխաւորը եւ շարունակելու է աշխատել Արցախի ժողովրդի իրաւունքների պաշտպանութեան ուղղութեամբ, Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման օրակարգը պիտի ծառայի Հայաստանի անվտանգութեան երաշխիքների համակարգի ամրապնդմանը եւ սա լինելու է կառավարութեան առաջնահերթութիւնների շարքում եւ այլն եւ այլն:

Հասել ենք 24 թիւ եւ կառավարութեան կատարածը, տեսնողը կը տեսնի, որ այս ամէն ինչի ճիշդ հակառակն է եղել: Կատարուածը ոչ մի առնչութիւն չի կարող ունենալ ինստիտուցիոնալ ժողովրդավարութեան եւ իրաւական պետութեան հետ: Կառավարութիւնը կամ կատարում է խորհրդարանի հաստատած ծրագիրը կամ դադարեցնում է իր լիազօրութիւնները: Եթէ գործող ծրագրի իրականացման համար ստեղծւում են անյաղթահարելի պայմաններ, ապա խորհրադարան է գալիս նոր կառավարութիւն, եւ հաստատման է բերում նոր ծրագիր: Սա է սահմանադրական կարգը:

Երկրորդ հաստատումը, փաստացի կատարուող ծրագրի, մեր շահերից հրաժարուելու եւ դրա վտանգաւորութեան մասով.

Վերոնշեալ ծրագրային դրոյթներին հակասող գործողութիւններն արդէն իսկ ամենապերճախօս վկայութիւնն են, որ մենք մեր շահերով չէ, որ առաջնորդւում ենք: Այս ծրագրի մէջ շատ ու շատ հարցերով խօսք անգամ չկայ այն մասին ինչ այսօր անում է կառավարութիւնը:

Մասնաւորապէս.

Ինչպէս նշուած է կատարողականի մէջ՝ «ՀՀ նուազագոյնի է հասցրել, գործնականում սառեցրել է իր ակտիւութիւնը ՀԱՊԿ-ում»: Ծրագիրը ճիշդ հակառակն է պահանջում:

Յաջորդը՝ հնարաւոր չէ ապացուցել, որ Հռոմի ստատուտին միանալը ամրապնդեց հայ-ռուսական ռազմավարական դաշինքը: Մեր ռազմավարական գործընկերը այդ կարծիքին չէ:

Իսկ ինչ որ տեղի ունեցաւ Արցախի մասով՝ ոչ միայն ծրագրով, այլեւ մեր ամենասարսափելի երազում հնարաւոր չէր պատկերացնել:

Ի՞նչ ծրագրով նախատեսուած էր, որ Արցախի ժողովրդին պէտք է միայնակ թողնել ատրպէյճանական հրոսակների դէմ եւ հայրենազրկե՞լ ու դեռ մի բան էլ արդարացնե՞լ Ատրպէյճանի կողմից կատարուած որոշ գործողութիւններ, թէ ճիշդ հակառակը՝ բոլոր միջոցներով երաշխաւորել արցախահայութեան անվտանգութիւնը:

Հիմա, այսպէս կոչուած խաղաղութեան հասնելու ձեր նախանշած բաղձալի ապագայի մասին.

Կառավարութիւնը տեսնելով, որ Ատրպէյճանի հետ խաղաղութեան հասնել հնարաւոր է միայն նրա օրէցօր աճող պահանջները բաւարարելու միջոցով, դարձել է այդ պահանջների փաստացի հիմնաւորողը, լեգիտիմացնողը եւ կատարողը:

Իսկ Ատրպէյճանը ոչ աւել, ոչ պակաս պահանջում է՝ ինչը կ’ասենք մերն է պէտք է տաք մեզ, իսկ ինչը կը համարենք մեզ համար վտանգաւոր, պէտք է վերացնենք:

Եւ այս կառավարութիւնը հլու-հնազանդ սա գործադրում է:

Մասնաւորապէս.

– Ատրպէյճանից պնդեցին՝ մերն է Արցախը, այս կառավարութիւնը յայտարարեց, որ այո՜, Արցախը Ատրպէյճան է, եւ Հայաստանը կապ չունի դրա հետ, եւ Արցախը հայաթափուեց:

– Ատրպէյճանը յայտարարեց՝ թէ GPS-ով իրենցն են Կապան-Ճակատեն ճանապարհի եւ Սիւնիքի տարածքի իրենց նշած հատուածները, այստեղից ասացին՝ այո, համեցէք:

– Հիմա Տաւուշից են տարածքներ պահանջում, եւ կառավարութիւնը լծուել է դա հինաւորելու եւ դրանք տալու գործին, բացատրելով, որ դէ ճիշդ են ասում, իրենցն է:

– Ատրպէյճանից ասում են, որ սահմանի իւրաքանչիւր հատուած իր ուրոյն քարտէզով է պէտք սահմանազատել, այստեղից հաստատում են, թէ ամբողջ սահմանը որոշող որեւէ քարտէզ չկայ: Դէ որովհետեւ հատուածական սահմանազատումը միայն Ատրպէյճանին է ձեռնտու, ուրեմն պէտք է մի կերպ հիմնաւորել:

– Ատրպէյճանի համար անընդունելի եւ վտանգաւոր են մեր Սահմանադրութիւնը, օրէնքները եւ միջազգային դատարաններում ներկայացուած յայտերը: Այս կառավարութիւնը, ահաւասիկ, սկսել է դրանցից հրաժարուելու եւ վերանայելու գործընթացը:

Ի հարկէ, այս շարունակական զիջումների վերջին արարը կը լինի, երբ այս իշխանութիւնները բոլոր զիջումներից յետոյ արդէն պատրաստի միջավայր կը ձեւաւորեն իրականացնելու Ատրպէյճանի գլխաւոր պահանջը՝ վերածել Հայաստանը փաստացի Արեւմտեան Ատրպէյճանի:

Արցախը ատրպէյճանական ճանաչելու կառավարութեան քայլն ինքնին արդէն ոչ միայն աղաղակող անարդարութիւն է, այլ իսկական ազգակործան աւեր է գործել ու ցաւօք դեռ շարունակում է գործել:

Խորքի մէջ այս իշխանութիւնների համար ոչ այնքան կարեւոր է, որ Թուրքիան ու Ատրպէյճանը ճանաչեն Հայաստանի որպէս ինքնիշխան պետութեան տարածքային ամբողջականութիւնը, այլ ճանաչուի հենց իրենց իշխանութեան տարածքը. մի տարածք, որի վրայ կարողանան պահպանել իրենց իշխանութիւնը: Իսկ իրենցից յետոյ՝ «Մեզնից յետոյ, թէկուզ ջրհեղեղ» յայտնի տրամաբանութեան շրջանակներում:

Եւ ուրեմն, այս միակողմանի կենսական զիջումները ոչ թէ սոսկ տարածքների յանձնման, այլ իրականում հայկական պետականութեան սողացող յանձնման մասին է:

Եւ զաւեշտալին այն է, որ այսքանից յետոյ փորձ է արւում Ատրպէյճանի գործակալը լինելու մէջ մեղադրել բոլոր նրանց, ովքեր փաստարկուած ահազանգում են այս իշխանութիւնների կողմից Ատրպէյճանի շահերը սպասարկելու մասին:

Ըստ այդմ, այս կառավարութեան քաղաքական հաւատամքը դարձել է պարտուողականութիւնն ու զիջողականութիւնը: Իսկ այդ ընթացքում Ատրպէյճանը վախեցնելով պատերազմով մեզնից նորանոր զիջումներ է կորզում, իսկ այս կառավարութիւնը իր հերթին, մեր ժողովրդին վախեցնելով անխուսափելի պարտութեամբ ստիպում է ապաւինել Ատրպէյճանի խոստացած խաղաղութեանը:

Ակնյայտ է, որ այդպիսի խաղաղութեան երաշխաւորը կարող է միայն հենց թուրք-ատրպէյճանական տանդեմը լինել:

Եւ պէտք չէ տպաւորութիւն ստեղծել, թէ այդ նոր անվտանգային համակարգի ճարտարապետը միաւորուած արեւմուտքն է լինելու: Արեւմուտքը մէկ անգամ չէ որ կարեւորել է, ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիայի գլխաւոր դերակատարութիւնն ու առաջնորդութիւնը այս տարածաշրջանում:

Հետեւաբար, Ռուսաստանից դժգոհելով, նախկին անվտանգային համակարգը փոխարինում ենք թուացեալ արեւմտեանով, որի իրական առանցքը Թուրքիան է լինելու: Այսինքն, անվտանգային համակարգի այսպիսի փոփոխութեան վերջնարդիւնքում պարզապէս Ռուսաստանի փոխարէն գալու է Թուրքիան:

Եւ ուրեմն, հարցերի հարցը հետեւեալն է՝ կառավարութիւնը իր ծրագրով չնախատեսուած, փաստացի ապօրինի եւ ինքնագլուխ, ժողովրդի թիկունքում այս ի՞նչ իբրեւ թէ անվտանգային համակարգ է ձեւաւորում:

Մանրամասները՝ տեսանիւթում.