Գոլոմպիայի համալսարանի հետազօտողները կը հաստատեն Թուրքիոյ կապը Իսլամական Պետութեան հետ

Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու, Եւ­րո­պա­յի եւ ­Թուր­քիոյ հե­տա­զօ­տող­նե­րէն կազ­մո­ւած ­Գո­լոմ­պիա­յի հա­մալ­սա­րա­նի խում­բը ան­ցեալ շա­բաթ հաս­տա­տեց, որ ­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը Իս­լա­մա­կան ­Պե­տու­թեան (Ի.Պ.) տրա­մադ­րած է ռազ­մա­կան գոր­ծակ­ցու­թիւն, զէնք, կազ­մա­կերպ­չա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն, նիւ­թա­կան օգ­նու­թիւն եւ բժշկա­կան

ծա­ռա­յու­թիւն­ներ: Այս ման­րակր­կիտ հե­տաքն­նու­թիւ­նը գլխա­ւո­րած է ­Գո­լոմ­պիա հա­մալ­սա­րա­նի ­Մար­դու Ի­րա­ւունք­նե­րու Ու­սում­նա­սի­րու­թեան ­Հիմ­նար­կի ­Խա­ղա­ղու­թեան Ամ­րապնդ­ման եւ Ի­րա­ւունք­նե­րու ծրագ­րի տնօ­րէն ­Տէյ­վիտ ­Ֆի­լիփս: Ան աշ­խա­տած էր իբ­րեւ ա­ւագ խորհր­դա­կան եւ ար­տա­քին գոր­ծե­րու գծով փոր­ձա­գէտ՝ Ա­մե­րի­կա­յի ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան հա­մար։

Ա­հա՛ այդ ծա­ւա­լուն հե­տա­զօ­տու­թե­նէն հա­տո­ւած­ներ, ո­րոնք կը փաս­տեն ­Թուր­քիոյ եւ Իս­լա­մա­կան ­Պե­տու­թեան մի­ջեւ ե­ղած ուղ­ղա­կի կա­պե­րը.-

1) ­Թուր­քիա Ի.Պ.ին մա­տա­կա­րա­րած է զի­նամ­թերք

2014 թո­ւա­կա­նի Օ­գոս­տոս 12ին, Ի.Պ.ի հրա­մա­նա­տար­նե­րէն մէ­կը ը­սաւ «Ո­ւա­շինկ­թըն ­Փոսթ» թեր­թին.- «­Զի­նեալ­նե­րու մեծ մա­սը, որ մեզ միա­ցած էր պա­տե­րազ­մի սկիզ­բը, ե­կած էր ­Թուր­քիոյ տա­րած­քով, այդ նոյն ճա­նա­պար­հով կու­գա­յին նաեւ սար­քերն ու զի­նամ­թեր­քը»:

Թուր­քիոյ ­Հան­րա­պե­տա­կան ­Ժո­ղովր­դա­կան կու­սակ­ցու­թեան (CHP) ա­ռաջ­նորդ ­Քե­մալ ­Քը­լըչ­տա­րօղ­լու, 2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 14ին, Ա­տա­նա­յի դա­տա­խա­զու­թեան մօտ յայտ­նա­բե­րեց փաս­տա­թուղ­թեր, ո­րոնք կը բա­ցա­յայ­տէին, թէ ­Թուր­քիա զէնք մա­տա­կա­րա­րած է զի­նեալ խում­բե­րու:

Ան նաեւ ներ­կա­յա­ցուց հար­ցազ­րոյց­նե­րու ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը բեռ­նա­տար­նե­րու վա­րորդ­նե­րու հետ, ո­րոնք զէնք հաս­ցու­ցած էին զի­նեալ­նե­րուն:

Ըստ CHPի փոխ-նա­խա­գահ ­Պիւ­լենթ ­Թեզ­ճա­նի` 2014ի ­Յու­նո­ւար 19ին թուրք գոր­ծա­կալ­նե­րը հրթիռ­նե­րով, զէն­քե­րով ու զի­նամ­թեր­քով բեռ­նո­ւած ե­րեք բեռ­նա­տար հաս­ցու­ցած էին Ի.Պ.ին, ­Սու­րիոյ մէջ:

«­Ճում­հիւ­րի­յէթ» թեր­թը մէջ­բե­րած է ­Ֆո­ւաթ Աւ­նին՝ յայ­տա­րա­րե­լով, որ ­Գեր­մա­նիա եւ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­ներ ու­նէին ձայ­նագ­րու­թիւն­ներ, ո­րոնք կը հաս­տա­տէին, թէ ­Թուր­քիա նիւ­թա­կան եւ ռազ­մա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րած է Ալ ­Քա­յի­տա­յի կա­պո­ւած զի­նեալ խում­բե­րուն, 2014 թո­ւի ­Հոկ­տեմ­բեր 12ին:

2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 27ին հրա­պա­րա­կո­ւած փաս­տա­թուղ­թե­րէն պար­զո­ւե­ցաւ, որ ­Սէու­տա­կան Ա­րա­բիոյ ար­քա­յազն ­Պան­տար պըն ­Սուլ­թա­նը նիւ­թա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րած է՝ Ի.Պ.ի հա­մար զէն­քի տե­ղա­փոխ­ման ­Թուր­քիոյ տա­րած­քով:

2) ­Թուր­քիա նիւ­թա­կան եւ ճար­տա­րա­գի­տա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րած է Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րուն

Ըստ «­Ռա­տի­գալ» թեր­թի 2014ի ­Յու­նիս 13ի յօ­դո­ւա­ծին` ­Թուր­քիոյ ներ­քին գոր­ծոց նա­խա­րար ­Մո­ւա­մար ­Կիւ­լեր հրա­պա­րա­կած է հե­տե­ւեալ հրա­հան­գը.- «­Հա­թա­յը ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցող վայր է մու­ճա­հետ­նե­րու հա­մար, ո­րոնք հա­տե­լով մեր սահ­մա­նը կ­՝անց­նին ­Սու­րիա: Կ­’ա­ւե­լա­ցո­ւի նիւ­թա­կան եւ ճար­տա­րա­գի­տա­կան ա­ջակ­ցու­թիւ­նը իս­լա­մա­կան խմբա­ւո­րում­նե­րուն, իսկ ա­նոնց մար­զու­մը, հի­ւան­դա­նո­ցա­յին խնամ­քը ու անվ­տանգ ան­ցու­մը տե­ղի կ’ու­նե­նայ յատ­կա­պէս ­Հա­թա­յի մէջ»:

«­Տէյ­լի ­Մէյլ» 2014ի Օ­գոս­տոս 25ին հա­ղոր­դած է, որ բազ­մա­թիւ օ­տա­րերկ­րեայ զի­նեալ­ներ ­Սու­րիոյ եւ Ի­րա­քի մէջ միա­ցած էին Ի.Պ.ին՝ անց­նե­լով ­Թուր­քիոյ տա­րած­քով:

Բ­րի­տա­նա­կան «Ս­քայ ­Նիւզ» ձեռք բե­րաւ փաս­տա­թուղ­թեր, ըստ ո­րոնց ­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը կնքած է օ­տա­րերկ­րեայ զի­նեալ­նե­րու ան­ցագ­րե­րը, ո­րոնք կը փա­փա­քէին թրքա­կան սահ­մա­նով անց­նիլ Սու­րիա` միա­նա­լու Ի.Պ.ին:

2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 9ին Ե­գիպ­տո­սի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նեայ մը նշած է, որ ­Թուր­քիոյ հե­տա­խու­զու­թիւ­նը Ի.Պ.ին փո­խան­ցած է ար­բա­նեա­կա­յին պատ­կեր­ներ եւ այլ տո­ւեալ­ներ:

3) ­Թուր­քիա կը մար­զէ Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րը

2014ի ­Յու­լիս 29ին CNN Turk հա­ղոր­դեց, որ ­Պոլ­սոյ սրտին մէջ գտնո­ւող ­Տուզ­չէ եւ Ա­տա­պա­զա­րի բնա­կա­վայ­րե­րը դար­ձած են հա­ւա­քա­տե­ղի ա­հա­բե­կիչ­նե­րու հա­մար:

Թուր­քե­րուն, ո­րոնք միա­ցած էին Ի.Պ.ի մաս­նա­ճիւ­ղին, ցու­ցադ­րե­ցին 2014ի ­Յու­լիս 28ին ­Պոլ­սոյ մէջ կա­յա­ցած հան­րա­հա­ւա­քին:

Տե­սա­հո­լո­վակ­նե­րէն մէ­կուն մէջ ցու­ցադ­րած էին Ի.Պ.ի մաս­նա­ճիւ­ղի ի­րա­կա­նա­ցու­ցած ա­ղօթք-հա­ւա­քը Պոլ­սոյ Օ­մեռ­լի թա­ղա­մա­սին մէջ:

Ըստ ­Յոր­դա­նա­նի հե­տա­խու­զու­թեան` ­Թուր­քիա կը մար­զէ Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րը յա­տուկ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու հա­մար:

4) ­Թուր­քիա բժշկա­կան օգ­նու­թիւն կը ցու­ցա­բե­րէ Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րուն

2014ի Օ­գոս­տոս 12ին Ի.Պ.ի հրա­մա­նա­տար­նե­րէն մէ­կը յայտ­նեց «Ո­ւա­շինկ­թըն ­Փոսթ»ին.- «­Սո­վո­րա­բար ո­րոշ զի­նեալ­ներ, նոյ­նիսկ Իս­լա­մա­կան ­Պե­տու­թեան ա­մե­նա­բարձ­րաս­տի­ճան ան­դամ­նե­րը, բու­ժում կը ստա­նան ­Թուր­քիոյ հի­ւան­դա­նոց­նե­րուն մէջ»:

2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 12ին «­Թա­րաֆ» թեր­թը հա­ղոր­դեց, որ նա­խա­գահ Էր­տո­ղա­նի իշ­խող (Ար­դա­րու­թիւն եւ Բար­գա­ւա­ճում) կու­սակ­ցու­թեան հիմ­նա­դիր ­Տեն­կիր ­Միր ­Մեհ­մետ ­Ֆի­րաթ հրա­պա­րա­կեց, որ ­Թուր­քիա ա­ջակ­ցած է ա­հա­բեկ­չա­կան խում­բե­րուն եւ կը շա­րու­նա­կէ ա­ջակ­ցիլ ու բու­ժել զա­նոնք իր հի­ւան­դա­նոց­նե­րուն մէջ:

5) ­Թուր­քիա նիւ­թա­պէս ա­ջակ­ցած է Ի.Պ.ին՝ քա­րիւղ գնե­լու մի­ջո­ցով

2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 13ին «­Նիւ Եորք ­Թայմզ» թեր­թը հա­ղոր­դեց, որ Օ­պա­մա­յի վար­չա­կար­գը ջան­քեր թա­փած է ճնշում գոր­ծադ­րե­լու ­Թուր­քիոյ վրայ` վերց­նե­լու Ի.Պ.ի կող­մէ քա­րիւ­ղի վա­ճառ­քի լայ­նա­ծա­ւալ ցան­ցը:

2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 13ին ­Ֆե­հիմ ­Թաշ­թե­քին «­Ռա­տի­գալ»ի մէջ գրեց ­Սու­րիա­յէն ­Թուր­քիա քա­րիւղ տե­ղա­փո­խող ա­պօ­րի­նի խո­ղո­վա­կա­շա­րե­րու մա­սին:

6) ­Թուր­քիա կ­՝օգ­նէ Ի.Պ.ի զի­նո­ւո­րագր­ման

2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 14ին ­Քը­լըչ­տա­րօղ­լու յայ­տա­րա­րեց, որ ­Պոլ­սոյ եւ ­Կա­զիան­թե­փի մէջ Ի.Պ.ի գրա­սե­նեակ­նե­րը կը հա­ւա­քագ­րեն զի­նեալ­ներ: 2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 10ին ­Քո­նիա­յի ­Միւֆ­թին յայ­տա­րա­րեց, որ չորս օր ա­ռաջ իր քա­ղա­քէն 100 տղա­մարդ միա­ցած է Ի.Պ.ին:

OdaTVն ­հա­ղոր­դեց, որ «­Թա­քո­ւա ­Հա­պեր»ը կը ծա­ռա­յէ իբ­րեւ քա­րոզ­չա­կան մի­ջոց Ի.Պ.ի հա­մար` ­Թուր­քիոյ եւ ­Գեր­մա­նիոյ մէջ թրքա­խօս տղա­մար­դոց հա­ւա­քագ­րե­լու ուղ­ղու­թեամբ:

Թուր­քիոյ սփոր­թի նա­խա­րար, Ար­դա­րու­թիւն եւ ­Բար­գա­ւա­ճում կու­սակ­ցու­թեան ան­դամ ­Սո­ւաթ ­Քը­լըչ, ­Գեր­մա­նիոյ մէջ, այ­ցե­լեց ­Սա­լա­ֆի ճի­հա­տա­կան­նե­րուն, ո­րոնք կ­՝ա­ջակ­ցին Ի.Պ.ին: Այս ճի­հա­տա­կան­նե­րը կողմ­նա­կից­ներ կը հա­ւա­քագ­րեն՝ ­Ղու­րա­նի անվճար օ­րի­նակ­ներ բաժ­նե­լով եւ դրա­մա­հա­ւաք կազ­մա­կեր­պե­լով, ­Սու­րիոյ եւ Ի­րա­քի մէջ ինք­նաս­պա­նա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­ներ հո­վա­նա­ւո­րե­լու հա­մար:

OdaTVի հե­ռար­ձա­կած տե­սա­նիւ­թին մէջ ցու­ցադ­րած են ­Պոլ­սոյ մէջ հան­րա­կառ­քով եր­թե­ւե­կող Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րը:

7) Թր­քա­կան ու­ժե­րը կը կռո­ւին Ի.Պ.ի կող­քին

Ա­մե­րի­կեան հե­տաքն­նող լրագ­րող ­Սէյ­մուր ­Հերշ London Review of Booksին մէջ հաս­տա­տեց` «­Յայտ­նի էր, որ վար­չա­պետ ­Ռե­ճեփ Էր­տո­ղան կ’ա­ջակ­ցէր «Ալ-­Նուս­րա ճա­կա­տին»` ապս­տամբ ընդդի­մա­դիր­նե­րու մէջ ճի­հա­տա­կան խմբակ­ցու­թեան, ինչ­պէս նաեւ այլ իս­լա­միստ ապս­տամբ խում­բե­րու»:

2014ի ­Սեպ­տեմ­բե­րի 20ին, ­Թուր­քիոյ խորհր­դա­րա­նին մէջ Ազ­գե­րու ­Ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ­Կու­սակ­ցու­թիւ­նը (HDP) ներ­կա­յաց­նող պատ­գա­մա­ւոր ­Տէ­միր ­Չե­լիք յայ­տա­րա­րեց, որ թրքա­կան յա­տուկ ու­ժե­րը ռազ­մի դաշ­տի մէջ միա­ցած էին Ի.Պ.ին:

8) ­Թուր­քիա օգ­նած է Ի.Պ.ին՝ ­Քո­պա­նիի հա­մար մղո­ւող մար­տի ժա­մա­նակ

2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 19ին ­Քո­պա­նիի քա­ղա­քա­պետ Ա­նո­ւար ­Մուս­լիմ բա­ցա­յայ­տեց, որ թրքա­կան զէնք ու զի­նամ­թեր­քով բեռ­նո­ւած շո­գե­կառ­քեր հաս­ցո­ւած են Ի.Պ.ին: 2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 30ին CHPի պա­տո­ւի­րա­կու­թիւ­նը այ­ցե­լեց ­Քո­պա­նի, ուր տե­ղա­ցի­նե­րը յայ­տա­րա­րե­ցին, թէ ա­մէն ինչ, սկսեալ Ի.Պ.ի մար­տիկ­նե­րու հա­գուս­տէն մին­չեւ զէն­քե­րը, կու գան ­Թուր­քիա­յէն:

2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 25ին «­Նու­հա­պեր»ի տե­սա­հո­լո­վա­կը ցու­ցադ­րեց հրա­սայ­լեր եւ զի­նամ­թերք փո­խադ­րող թրքա­կան զի­նո­ւո­րա­կան ու­ղեկ­ցորդ­նե­րը` Ի.Պ.ի դրօ­շի ներ­քոյ ­Սու­րիոյ ­Ճա­րապ­լոս շրջա­նին մէջ ա­զատ տե­ղա­շար­ժե­լու ժա­մա­նակ եւ ­Գար­գա­մի­շի սահ­մա­նը անց­նե­լու ըն­թաց­քին:

PYDի («­Սու­րիոյ ­Քիւր­տե­րու ­Ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ­Միու­թիւն») քիւրտ զի­նեալ­նե­րու ա­ռաջ­նորդ ­Սա­լիհ ­Մուս­լիմ հա­ղոր­դեց, որ 2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 20-24ին 120 զի­նեալ­ներ ­Թուր­քիա­յէն ան­ցած էին ­Սու­րիա:

Ըստ «­Նիւ Եորք ­Թայմզ» թեր­թի 2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 29ի հա­մա­րին մէջ YPGի (­Ժո­ղովր­դա­կան Ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թեան ­Ջո­կատ) քիւրտ հրա­մա­նա­տա­րի գրած սիւ­նա­կին` ­Թուր­քիան պար­բե­րա­բար կ­՝ար­տօ­նէ Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րուն՝ ի­րենց սար­քե­րով անց­նե­լու իր սահ­մա­նը:

2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 1ին ­Տի­քեն հա­ղոր­դեց.- «Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րը, հա­տե­լով ­Թուր­քիոյ սահ­մա­նը, ան­ցած էին Սու­րիա՝ թուրք զի­նո­ւոր­նե­րու գի­տու­թեամբ եւ հա­մա­ձայ­նու­թեամբ»:

9) ­Թուր­քիա եւ Ի.Պ. նոյն աշ­խար­հա­յեաց­քը ու­նին

2014ի ­Հոկ­տեմ­բեր 3ին RTն ­հա­ղոր­դեց փոխ-նա­խա­գահ ­Ճօ ­Պայ­տը­նի ե­լոյ­թի մա­սին, ուր կը ներ­կա­յա­ցուէին Ի.Պ.ին ցու­ցա­բե­րո­ւող թրքա­կան ա­ջակ­ցու­թեան ման­րա­մաս­նե­րը:

«­Հիւ­րի­յէթ» 2014ի ­Սեպ­տեմ­բեր 26ին մէջ­բե­րեց թուրք պաշ­տօ­նա­տա­րի մը խօս­քե­րը.- «Ես ցնցո­ւած էի` լսե­լով բարձ­րաս­տի­ճան ծա­ռա­յող­նե­րու հիա­ցա­կան խօս­քե­րը Ի.Պ.ի հաս­ցէին»:

Ար­դա­րու­թիւն եւ ­Բար­գա­ւա­ճում կու­սակ­ցու­թեան խոր­հուր­դի ան­դամ մը Facebookի իր է­ջին գրած էր.- «­Բա­րե­բախ­տա­բար Ի.Պ. գո­յու­թիւն ու­նի… ­Թող անսպառ ըլ­լան ձեր փամ­փուշտ­նե­րը…»:

Հա­մա­ձայն ­Սա­րիեր ­Կէօզ­լե­մի` Էր­տո­ղա­նի որ­դի ­Պի­լա­լը եւ թուրք պաշ­տօ­նա­տար­ներ հան­դի­պած են Ի.Պ.ի զի­նեալ­նե­րու հետ:

Բա­ցար­ձա­կա­պէս ա­նըն­դու­նե­լի է, որ այն ժա­մա­նակ, երբ Ի.Պ. զան­գո­ւա­ծա­յին սպա­նու­թիւն­ներ կ­՝ի­րա­կա­նաց­նէ ­Փա­րի­զի եւ Եւ­րո­պա­յի այլ քա­ղաք­նե­րու մէջ, ՆԱԹՕի «դաշ­նա­կից» ­Թուր­քիա կը շա­րու­նա­կէ օգ­նել ու զի­նել այդ յան­ցա­գործ­նե­րը:

Ժա­մա­նակն է, որ ­Թուր­քիան վտա­րո­ւի ՆԱԹՕէն, իսկ ա­նոր ղե­կա­վար­նե­րը մե­ղադ­րո­ւին ու դա­տո­ւին՝ այս սար­սա­փե­լի ոճ­րա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն մէջ ի­րենց ու­նե­ցած դե­րա­կա­տա­րու­թեան հա­մար:

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ – «­Քա­լի­ֆոր­նիա ­Քու­րիեր»