«Միջանցքի» վերաբերեալ բանակցութիւնների ընթացքը գաղտնի է պահւում, բանաւոր պայմանաւորուածութիւն կայ

Ամենամեծ ռիսկայնութիւնը սկսւում է այնտեղ, երբ Հայաստանը համաձայնում է առանց միջնորդների երկկողմ բանակցել. այստեղից գալիս են բոլոր ռիսկերը. այսօր՝ Փետրուարի 12-ին, ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրոյցում նշեց ՀՅԴ Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ, «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Արմէն Ռուստամեանը:

«Երկկողմ բանակցութիւն յաղթողի եւ պարտուողի միջեւ, բնականաբար միշտ լինելու է թելադրանքի լեզուով։ Ես մինչեւ հիմա չեմ տեսել որեւէ տեղ, որ Թուրքիան կամ Ատրպէյճանը հրաժարուեն հենց այդ միջանցքային իմաստով կապից։ Ընդհակառակը անընդհատ խօսում են, որ դա վաղ թէ ուշ լինելու է: Մեր տխուր փորձը ցոյց է տալիս, որ իրենց ասածներն աւելի են իրականանում, քան մեր կողմից հնչող ինչ-որ հաւաստիացումները։

Այո, ինձ նաեւ շատ մտահոգում է այն, որ նրանք այնտեղ ասում են միջանցք, այստեղ էլ նախապատրաստւում են, որ մենք միջանցք չենք տալու, բայց թուրքերն ու ատրպէյճանցիները միեւնոյն է դա միջանցք են անուանելու: Այսինքն թուրքերն ու ատրպէյճանցիները չգիտե՞ն տարբերութիւնը որն է: Պարզապէս ուզում են մեր այսպէս ասած զգօնութիւնը բթացնել, որ իրականում մենք միջանցք չենք տուել, բայց տէ թուրքերն ասում են միջանցք, ոչինչ: Ալիեւն ասում է՝ ես Ատրպէյճանից Ատրպէյճան եմ գնում եւ որեւէ խոչընդոտ այդ ճանապարհին չպիտի լինի», ասաց Ռուստամեանը:

Դիտարկմանը, որ Հայաստան ասում է, որ ատրպէյճանցիները ամէն դէպքում անցնելու են բոլոր իրաւական ընթացակարգերը մտնել դուրս գալուց, ընդդիմադիր պատգամաւորն ասաց. «Դա չի բռնում Ատրպէյճանի յայտարարութիւնների հետ: Եթէ այդպէս է լինելու ըստ Փաշինեանի, հիմա չի ստորագրւում: Այսինքն այստեղի պնդումները Ատրպէյճանի համար անընդունելի են։ Նշանակում է իրենք փորձելու են նորից իրենց ուզածը ստանալ այնպէս, որ դա դառնայ անխոչընդոտ Ատրպէյճանից Ատրպէյճան տեղափոխում»:

Արմէն Ռուստամեանը պնդեց, որ բանակցութիւնների ընթացքը գաղտնի է պահւում. «Բանաւոր խօսակցութիւններն ընդհանրապէս ոչ մի տեղ չեն արձանագրւում, բայց դրանք պարտադիր պահանջ են դառնում Հայաստանի համար: Մենք նաեւ այդ պրակտիկան ունենք դժբախտաբար, բանաւոր պայմանաւորուածութիւնների ինչ-որ մի հատ նոր մեթոտաբանութիւն է Հայաստանում կիրառւում: Երկուսն իրար հետ լուրջ վտանգ են մեզ համար, մէկն առանց միջնորդերի բանակցելը, երկրորդը բանաւոր պայմանաւորուածութիւններով ինչ-որ պրոցեսներ տանելը։ Սրանք խօսում են այն մասին, որ այս իշխանութիւնները, ըստ էութեան, այսօր չեն ցոյց տուել նուազագոյն անգամ ճիգ, որ կարող են դուրս գալ այդ թուրք-ատրպէյճանական պարտադրանքից:
Մենք տեսնում ենք, որ իրենք սպասարկում են ամբողջութեամբ այդ օրակարգը: Պարզապէս իրենք համապատասխան հող են նախապատրաստում հանրային ընկալման համար, որպէսզի յետոյ պրոբլեմներ չլինեն, բայց նոյն խնդիրը պահուած իրենց մտքում ունեն եւ չեն կարող հրաժարուել այդ պահանջներից ատրպէյճանական», յայտարարեց Ռուստամեանը:

Այս իշխանութիւնները պիտի հեռանան, ժողովուրդը պիտի դուրս գայ փողոց, հասկանայ, որ այս իշխանութիւնների արածը եւ արդիւնքները ինչն են լինելու, մեզ տանում են թուրք-ատրպէյճանական տանդեմի ենթակայութեան. նշեց Արմէն Ռուստամեանը:

«Կարծում եմ՝ կամաց-կամաց ժողովուրդը հասկանում է, որ այս խաղաղութիւն կոչուածի երաշխաւորը լինելու է Թուրքիան, որը մեզնից պահանջում է, որ ցեղասպանութիւնը մոռանանք: Մենք այսօր ցեղասպանին յանձնւում ենք ի բարեհաճութիւն, որ ստանանք իր, այսպէս ասած, երաշխիքը: Ոնց որ գառին յանձնես գայլին», ասաց նա:

Հարցին՝ Սիւնիքով ճանապա՞րհն է պատճառը, որ չի ստորագրւում խաղաղութեան պայմանագիրը, Ռուստամեանը պատասխանեց. «Այս իշխանութիւնները ուզում են ստանալ իսկապէս մի փաստաթուղթ, որի վրայ գրուած կը լինի՝ «խաղաղութեան պայմանագիր»։ Սա իրենց համար օդի ջրի պէս պէտք է։ Դա շատ լաւ հասկացել են Թուրքիան եւ Ատրպէյճանը, իսկ իրենց պահանջները վերջ չունեն: Հիմա ասում են՝ սահմանադրութեան փոփոխութեան պահանջ չկայ, բայց թիւ մէկ պահանջը, որ միշտ դրւում է, սահմանադրութեան հետ են կապում: Այստեղից ինչ-որ հիմնաւորումներ բերեցին, Սահմանադրական դատարանին էլ ճնշեցին, որ այդ անհեթեթ որոշումը կայացնի, որը ընդհանրապէս կապ չունէր այդ հարցի հետ:

Սահմանազատման, սահմանագծման գործընթացը բերեցին, կապեցին հռչակագրի հետ, թէ հռչակագիրը հակասում է, թէ՞ չի հակասում: Այսինքն, իրենք ամեն ինչ անում են ցոյց տալու համար, որ մենք պատրաստ ենք ձեր բոլոր պահանջները կատարել, բայց այդ պահանջները վերջ չունեն։ Այդ պահանջների վերջը այն է, որ իրենք չեն ուզում այստեղ հայկական գործօն պահպանուի։ Հայ տեսակի հետ, հայ ինքնութեան հետ կապուած այս մարդիկ խնդիր ունեն, դարերով է դա ապացուցուել», յայտարարեց Ռուստամեանը:

Նա յոյս յայտնեց, որ ժողովուրը, ի վերջոյ, կը հասկանայ այս ամէնը եւ ոտքի կը կանգնի:

«Գնալ երկկողմ ձեւաչափով բանակցութիւնների՝ չունենալով միջնորդներ, չունենալով միջազգային երաշխիքներ, սա ուղղակի նշանակում է գնալ, յանձնուել թուրք-ատրպէյճանական բարեհաճութեանը, ինչն էլ այսօր տեսնում ենք։ Ի՞նչ է նշանակում յաղթողը եւ պարտուողը իրար հետ նստելու են նոյն սեղանին ու սկսեն բանակցել։ Է, պարզ չի՞, որ ճնշումներով, թելադրանքով է ամէն ինչը տեղի ունենալու։ Այդ բանակցային արդիւնքը անգամ երաշխաւորող երրորդ կողմ չի լինելու, երաշխաւորող ո՞վ է լինելու։ Թուրքիան եւ Ատրպէյճանը: Բա դրա համար էլ ասում ենք, Թուրքիան եւ Ատրպէյճանն են երաշխաւորելու մեր «անվտանգութիւնը»։ Մենք պէտք է այնպէս անենք, որ այո, ինչ-որ տեղ ժամանակ շահենք, պահենք մեր ունեցածը, որ հետագայում բարենպաստ պայմաններ առաջանան, որ մեր շահերը պաշտպանելու համար հնարաւոր լինի ինչ-որ աւելի կոնկրետ քայլերի դիմել», ընդգծեց նա:

Արցախում միշտ էլ ընտրութիւնները նորմալ անցել են, Սամուէլ Շահրամանեանի ընտրութիւններն էլ փոխուած իրենց ընթացակարգով է եղել, որ վակուում չառաջանայ նախագահի փախնելուց յետոյ, տեղը թափուր չմնայ. նշեց Արմէն Ռուստամեանը:

«Շահրամանեանը այո, ստանձնել է պարտաւորութիւն Ազգային ժողովի այդ լիազօրութիւնները ունենալով: Այո, Արայիկ Յարութիւնեանը իր պաշտօնից փախաւ, մնաց անտէր, այդ անտէր վիճակը չեն թողել, որ մնայ: Պատկերաւոր ասած, դրօշը գցել էր փողոցում, դրօշը վերցնող էր պէտք, դրօշը վերցրել են այդ մարդիկ, հիմա նրանց մեղադրում են նրա համար, որ դուք տէր էք կանգնել, անտէր չէք թողել ժողովրդին», ասաց նա:

Դիտարկմանը, որ այդ «տէր կանգնելուց» 10 օր էլ չանցած Արցախը հայաթափուեց, Ռուստամեանն ասաց. «Բա դա էլ եթէ չլինէր, անիշխանութիւնը շատ աւելի վատ էր: Յուսահատ վիճակ էր, մարդիկ, ովքեր եղել են Արցախում, շատ լաւ գիտեն ինչ է կատարուել: Նա, ով վերցրել է, այդ պաշտօնը վայելելու համա՞ր է վերցրել, բոլորը գիտէին, որ մեծ պատասխանատուութեան տակ է մտնում: Այդ պատասխանատուութիւնից են փախել, այդ փախնողներին թող ասեն։

Պատասխանատուութիւնը այն էր, որ եթէ դու ընտրուել ես, պէտք է մինչեւ վերջ էլ մնաս նախագահ, ոչ ոք իրեն չի ասել՝ հրաժարական տուր, ինքն է գնացել: Շատ աւելի լաւ կը լինէր, որ շուտ տար հրաժարական: Արայիկ Յարութիւնեանի վրայ ոչ մի ճնշում չի եղել, Արայիկ Յարութիւնեանը ճնշուել է այն պատասխանատուութիւնից, որը եղել է այդ պահին, եւ այդ պատասխանատուութիւնը չի կարողացել իրացնել:

Արայիկ Յարութիւնեանը, այսպէս ասած, ճեղքուել է երկու մասի, յայտնուելով երկու քարի արանքում, ժողովրդի պահանջ եւ Նիկոլ Փաշինեանի պահանջ, այ դրանք իրար հետ չի համատեղել, դրանից ճաք է տուել», յայտարարեց ընդդիմադիր պատգամաւորը:

Ատրպէյճանը յստակ ծրագիր է իրականացնում. նա Հայաստանին դիտելու է որպէս ագրեսոր, որովհետեւ մենք ասել ենք Արցախ չկայ, Նիկոլ Փաշինեանը գնացել, ստորագրել է եւ դուրս մղելով Արցախին, Արցախի գործօնը վերացնելով ամբողջ պատասխանատուութիւնը Հայաստանը վերցրել է իր վրայ նշեց Արմէն Ռուստամեանը:

«Հետեւաբար, այդ տարածքներում ամբողջութեամբ եղել է Հայաստանի իշխանութիւնների ղեկավարութեամբ իրականացուած գործընթաց, եւ այս ամբողջ պատասխանատուութիւնը պատերազմի հետ կապուած ուղղուելու է Հայաստանին եւ Հայաստանի իշխանութիւններին», ասաց նա՝ յաւելելով, որ հիմա նորից Ատրպէյճանը կը սկսի դիմել Ինտերպոլին եւ կոնկրետ մարդկանց պահանջել:

«Ատրպէյճանից ձայներ են հնչում, որ այդ դատավարութեան մէջ նաեւ ուզում են ունենալ Հայաստանի աջակցութիւնը, որ դրուագներ կան, որոնք լիարժէք բացայայտելու համար Հայաստանի աջակցութեան կարիքը կայ: Այսինքն մարդիկ են ուզում, որ գնան այնտեղ վկայութիւն տան, մեղադրեալներ կան, որ պէտք է ընդգրկուեն, որոնք դատուող 16-ի մէջ չեն: Սա լուրջ պրոցես է, որը նոր-նոր սրանք պիտի հասկանան, թէ ինչ աւեր են գործել, ճանաչելով Արցախը Ատրպէյճանի մաս», ասաց Ռուստամեանը:

Հերթական ընդվզումը պէտք է լինի այս իշխանութիւնների դէմ, այս անգամ շատ աւելի պատրաստուած, մինչեւ հիմա այդ պատրաստուածութիւնը չենք կարողանում ունենալ. ասաց Արմէն Ռուստամեանը:

«Ծայրայեղ միջոցների կարիք չկայ, եթէ ժողովուրդը մեծ քանակով պատրաստակամ դուրս գայ փողոց, ոչ թէ պասիւ ներկայութեան մասին է խօսքը, այլ ակտիւ անհնազանդութեան մակարդակի մասին է խօսքը, այս իշխանութիւնները չեն կարող դիմանալ», ասաց նա՝ յաւելելով, որ ժամկէտներ չի կարող նշել:

«Բոլորս էլ այդ մասին մտածում ենք, մեր սխալները տեսնելով ուզում ենք շտկել, բայց ամէն անգամ փողոց դուրս չգանք ու հասնենք էլի նոյն կէտին:
Եթէ ինձնով լինի, երէկ արդէն ուշ էր, բայց ժողովրդի մեծ մասը դեռ այդ մտքին չէ: Բայց տենդենցը նկատւում է, մարդիկ հասկանում են, թէ ուր է տանում այս իշխանութիւնը», ընդգծեց Ռուստամեանը:

Հարցին՝ ՀՅԴ-ն իր գործիքակազմում ինչ-որ պահի ռադիկալ քայլերի գնալու բլաններ ունի՞, պատգամաւորը բացասական պատասխան տուեց. «Ոչ: Ռադիկալ քայլ ասածը ի՞նչ նկատի ունէք: Մենք մեր ռեսուրսը, անգամ մեր կեանքի գնով պատրաստ ենք դնել, այո, ֆիզիքական: Տէ հիմա տեսէք՝ ովքեր են հալածւում, ովքեր են բանտերում, դաշնակցականները: Ո՞ւր էր այդ մակարդակի ակտիւութեան ասենք հինգ-վեց հազար մարդ ունենայինք, որ պատրաստ են մինչեւ դատ, մինչեւ մահ պայքարել իրենց իրաւունքների համար»: