Ցեղասպանութեան մասին Փաշինեանի վերջին յայտարարութիւնները դատապարտելի եւ անընդունելի են. Վարդան Օսկանեան

Այս օրերին աշխարհասփիւռ հայութիւնը ոգեկոչում է Ցեղասպանութեան 110-րդ տարելիցը։ Սերունդներ շարունակ մենք յարգել ենք 1,5 միլիոն զոհերի յիշատակը, որոնք կեանքից զրկուել են պետականօրէն կազմակերպուած եւ մանրակրկիտ ծրագրուած բնաջնջման արշաւի արդիւնքում։ Այս տարի, սակայն, մեր հաւաքական ոգեկոչումը ստուերում է մի ամպ, որը դրսի ուժերից չէ, այլ ներսի։ Յստակութիւնը, որը երկար ժամանակ բնորոշել է մեր յիշատակման ծէսը, այժմ վտանգուած է Հայաստանի ղեկավարութեան աննախադէպ բարոյական անկմամբ, այս մասին գրել է ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանեանը։

«Նիկոլ Փաշինեանին վերագրւում է երբեւէ աներեւակայելի մի մեղք. նա հրապարակայնօրէն կասկածի տակ է դրել Հայոց ցեղասպանութեան իրողութիւնն ու ողբերգութեան մասշտապները։ Նրա վերջին յայտարարութիւնները՝ փաթեթաւորուած խուսափողական, երկիմաստ ձեւակերպումներով, թէեւ բացայայտ ժխտում չեն, սակայն վտանգաւոր կերպով համահունչ են Անգարայի կողմից վաղուց տարածուող ռեւիզիոնիստական հռետորաբանութեանը։ Պնդելով, որ հայերը պէտք է հարց բարձրացնեն, թէ «ինչու» տեղի ունեցաւ Ցեղասպանութիւնը, եւ ակնարկելով զոհի պատասխանատուութեան մասին՝ Փաշինեանն օգտագործում է պատմութեան խեղաթիւրման ամենանենգ գործիքներից մէկը։

Ցեղասպանութեան ժխտումը մտավարժանքի կամ դիւանագիտական նրբութեան հարց չէ։ Այն բռնութեան ակտ է։ Ինչպէս Էլի Վիզելն է ասել՝ «ցեղասպանութեան ժխտումը ցեղասպանութեան վերջին փուլն է»։ Այն նպատակ ունի ջնջել ոչ միայն կեանքերը, այլեւ յիշողութիւնը, ինքնութիւնը եւ ճշմարտութիւնը։ Ահա թէ ինչու մեր ոգեկոչումն այսօր առաւել քան երբեւէ կարեւոր է։ Մենք այժմ կանգնած ենք կրկնակի սպառնալիքի առջեւ՝ ժխտում դրսից եւ արժեզրկում ներսից։

Հայոց ցեղասպանութիւնը 20-րդ դարի ամենամանրակրկիտ փաստագրուած ոճրագործութիւններից է։ Վերապրողների վկայութիւնները, Օսմանեան կառավարութեան հրամանները, միսիոներների գրառումները, օտարերկրեայ դիւանագիտական հաղորդագրութիւնները եւ անհերքելի ժողովրդագրական տուեալները՝ բոլորը վկայում են ամբողջական ժողովրդի բնաջնջման համակարգուած արշաւի մասին։ Դա պատերազմական քաոս չէր, այլ սառը, հաշուարկուած քաղաքականութիւն։ Այս ամէնը կասկածի տակ դնելը ոչ համարձակ է, ոչ էլ նրբագծուած։ Դա բարոյական ձախողում է։

Իսկ Փաշինեանի ձախողումները չեն սահմանափակւում միայն յիշողութեամբ։ Նրա կառավարման շրջանը նշանաւորուել է ազգային աղէտով՝ Արցախի կորստով, 120,000 հայերի տեղահանմամբ, հազարաւոր երիտասարդ զինուորների մահով եւ նուաստացուցիչ պարտութեամբ։ Նրա ղեկավարման օրօք խարխլուած է Հայաստանի տարածքային ամբողջականութիւնը, մեր գերիները փակուած են Պաքուի զնտաններում, իսկ առջեւում նոր զիջումներ են։ Փաշինեանը նաեւ Արցախի հայերի վերադարձի իրաւունքի հիմնական խոչընդոտն է՝ չնայած այն յստակ ազդանշաններին, որ միջազգային հանրութիւնը պատրաստ է անդրադառնալ այս հիմնարար խնդրին։

Ցեղասպանութեան մասին Փաշինեանի վերջին յայտարարութիւնները դատապարտելի եւ անընդունելի են: Հայաստանի ղեկավարի կողմից մեր պատմութեան ամենամեծ ողբերգութեան խեղաթիւրումը կամ նսեմացումը պէտք է ցասում առաջացնի իւրաքանչիւր հայի մէջ, որ սերունդներ շարունակ կրել է յիշողութեան բեռը։

Թուրքիան տասնամեակներ շարունակ ժխտել է Ցեղասպանութիւնը՝ այն ներկայացնելով որպէս պատերազմի ժամանակների փոխադարձ տառապանք՝ փաստաթղթերը որակելով քարոզչութիւն եւ աշխարհով մէկ մոռանալու լոբբինգ անելով։ Այժմ այդ հռետորաբանութիւնը մտահոգիչ ձայնակցութիւն է գտել Երեւանում։ Փաշինեանի խօսքերը ոչ միայն խարխլում են Հայաստանի բարոյական դիրքն արտերկրում, այլեւ սպառնում փշրել այն հաւաքական յիշողութիւնը, որը մեր ժողովրդին միասնական է պահել։

Փաշինեանի այս արարքը դատողութեան սխալ չէ։ Այն խզում է։ Առաջնորդը, որին վստահուած է պաշտպանել Հայաստանի ինքնիշխանութիւնը, չի կարող միաժամանակ խարխլել մեր բարոյական եւ պատմական ինքնութեան ակունքները։ Փաշինեանի հռետորաբանութիւնը քաջալերում է ժխտողականներին եւ քայքայում ազգային միասնութեան հիմքերը։

Ապրիլի 24-ին, երբ մենք ազգովի համախմբւում ենք յիշատակի եւ յարգանքի տուրք մատուցելու համար, պարտաւոր ենք նաեւ վճռական լինել՝ վերականգնելու Հայաստանի արժանապատուութիւնն ու ազգային նուիրական գաղափարները: Փաշինեանը զրկուել է երկիրն առաջնորդելու բոլոր իրաւունքներից՝ բարոյական, քաղաքական եւ իրաւական: Արդարութեան վերահաստատման եւ ազգային վերածննդի ուղին անցնում է նրա հեռացման միջով»։