Մոնթրէալի մէջ տեղի ունեցաւ Սարգիս Զէյթլեանի կիսանդրիի քօղազերծումը եւ արժանաւոր կերպով նշուեցաւ առեւանգման եւ նահատակութեան 40-ամեակը

Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ «Սարգիս Զէյթլեան» կոմիտէին, Կիրակի, 30 Մարտ 2025-ին, երեկոյեան ժամը 7:00-ին, Մոնթրէալի Սուրբ Յակոբ Ազգ. վարժարանի «Բաստրմաճեան» սրահէն ներս տեղի ունեցաւ Սարգիս Զէյթլեանի կիսանդրիի քօղազերծում եւ յիշատակի երեկոյ՝ առեւանգման եւ նահատակութեան 40-ամեակին առթիւ, ներկայութեամբ Գանատայի Հայոց թեմի Առաջնորդարանի Քրիստոնէական Դաստիարակութեան Բաժանմունքի վարիչ Հոգշ. Տէր Յակոբ Վրդ. Եագուպեանի, Սուրբ Յակոբ Առաջնորդանիստ Մայր եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Արժ. Տէր Գառնիկ Քհն. Գոյունեանի, Քեպէգի երեսփոխան Սոնա Լախոյեան Օլիվիէի, Լաւալի Քաղաքապետարանի անդամ Սեդա Թոփուզեանի, ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Րաֆֆի Տօնապետեանի, ՀՅԴ Գանատայի Կեդրոնական կոմիտէի անդամներու եւ ներկայացուցիչ Խորէն Տիմիթեանի, Լաւալի «Սարգիս Զէյթլեան» եւ Մոնթրէալի «Միհրան Փափազեան» կոմիտէներու անդամներու, պատկան մարմիններու եւ ուղեկից միութիւններու շրջանային ու տեղական վարչութիւններու ներկայացուցիչներու եւ հոծ բազմութեան:

Նախքան պաշտօնական ձեռնարկի սկսիլը, տեղի ունեցաւ Սարգիս Զէյթլեանի կիսանդրիի քօղազերծում, որուն ընթացքին խօսք առաւ Լաւալի «Սարգիս Զէյթլեան» կոմիտէի ներկայացուցիչ Հրանդ Թաշճեան եւ նշեց. «Այս յուշարձանը մեր հաւաքական պատուոյ տուրքն է աննկուն կամքով եւ նուիրումով օժտուած հերոսին, որ կերտուած է գանատահայ արուեստագէտ ընկեր Յակոբ Ճանպազեանի կողմէ», ապա հրաւիրեց ՀՅԴ Գանատայի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Խորէն Տիմիթեան փոխանցելու ԿԿ-ի խօսքը:

«Մօտաւորապէս երկու տասնամեակ առաջ, Լաւալի մէջ կը հիմնուէր ՀՅԴ Գանատայի կառոյցի մէկ նոր կոմիտէութիւնը։ Հիմնադրումի այդ օրերուն, որոշում կը կայացուէր կոմիտէութիւնը անուանակոչելու Դաշնակցութեան գաղափարախօսութեան ռահվիրայ եւ առաջնորդ, ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Սարգիս Զէյթլեանի անունով։ Որոշումը կայացաւ, որովհետեւ, ընկեր Զէյթլեանը հանդիսացած է արթուն պահակը Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան գաղափարախօսութեան եւ ազգային քաղաքական արեւելումին։ Որոշումը կայացաւ, որովհետեւ ՀՅԴ Գանատայի կառոյցի ընկերները որոշած էին հաւատարիմ մնալ իր գծած ուղեգիծին։ Որոշումը կայացաւ, որովհետեւ նահատակ ընկերոջ աւանդը անհրաժեշտ էր շարունակել երէկ եւ այսօր եւս։ Այսօր պատմական օր է, որովհետեւ Լաւալի Հայ կեդրոնը պիտի օժտուի ընկերոջ յիշատակը յաւերժացնող կիսանդրի յուշարձանով», ըսաւ Տիմիթեան, որմէ ետք վաստակաշատ դաշնակցականներ եւ Սարգիս Զէյթլեանի հետ դժուար օրեր ապրած ու պայքարած ընկերներ Վիգէն Յովսէփեանի եւ Փիթըր Գարակէօզեանի ձեռամբ տեղի ունեցաւ Զէյթլեանի կիսանդրիի քօղազերծումը:

Լիբանանահայ արուեստագէտ դոկտ. Մովսէս Ծիրանի ներկայացուց կիսանդրիի հեղինակ արուեստագէտը, որուն ընթացքին յայտնեց, թէ Ճանպազեան ոչ միայն ազգային գործիչ է, այլեւ Գանատայի մակարդակին արժեւորուած եւ գնահատուած արուեստագէտ:

Պաշտօնական հանդիսութիւնը սկիզբ առաւ Գանատայի Հայաստանի եւ Արցախի օրհներգերով, որուն յաջորդեց «Սարգիս Զէյթլեան» կոմիտէի խօսքը՝ ներկայացուցիչ Հրանդ Թաշճեանի կողմէ: Ան իր խօսքին մէջ ըսաւ. «Այսօր այստեղ ենք յիշատակելու նահատակութեան 40-ամեակը գաղափարի մարտիկ Սարգիս Զէյթլեանի, որուն խօսքը ոչ միայն պատմական յիշողութեան արձագանգ էր, այլեւ ապագայի ուղենիշ այն սերունդներուն համար, որոնք չվարանեցան իրենց սեփական արիւնով գրելու մեր պատմութեան վերջին տասնամեակներու ամենափայլուն էջերը, եւ որոնք տակաւին պատնէշի վրայ են նորանոր էջեր աւելցնելու անոնց վրայ»: Ապա հակիրճ կերպով անդրադարձ կատարեց Զէյթլեանի թողած աւանդին եւ իր խօսքը եզրափակեց ըսելով. «Հպարտ եմ ըսելու, որ կոմիտէս ոչ միայն կը կրէ, այլ պատուո՛վ կը կրէ Սարգիս Զէյթլեան անունը. զայն կը կրէ որպէս երդում, որպէս պարտք, որպէս հայութեան անսասան կամքի վկայութիւն։ Իր պատգամները մեր կողմնացոյցն է, եւ իր պայքարը՝ մեր անշեղ առաքելութիւնը»:

Ընթացքին տեղի ունեցաւ տեսերիզի ցուցադրութիւն, որ կը ներկայացնէր Զէյթլեանի կեանքը, գործունէութիւնն ու պատգամները: Գեղարուեստական յայտագրով հանդէս եկաւ Արազ Տունկեան՝ ասմունքելով Պարոյր Սեւակի «Անմահները հրամայում են» բանաստեղծութիւնը:

«Սարգիս Զէյթլեան» կոմիտէի անդամ Քրիստափոր Միքայէլեան ներկայացուց օրուան բանախօս՝ մտաւորական, խմբագիր եւ ուսուցիչ Կարօ Յովհաննէսեանը, որ յատուկ այս առթիւ հրաւիրուած էր Լիբանանէն: Ան նախ ողջունեց ներկաները ապա ըսաւ. «Ընդարձակ եւ բազմակողմանի է Սարգիս Զէյթլեանի ազգային եւ կազմակերպական գործունէութիւնը: Մէկ մարդու մէջ դժուար է ունենալ նուիրեալ ուսուցիչ-մանկավարժը, անզուգական հրապարակագիր-խմբագիրը, հեռատես քաղաքագէտը, ջղուտ հռետորը, ներհուն գաղափարախօս-տեսաբանը, պատրաստուած եւ խիզախ մտաւորականը, ինչպէս նաեւ անմրցելի կազմակերպող ղեկավարը: Ու գրեթէ բոլորին մէջ ալ տաղանդաւոր: Առաւել՝ նկարագրով ուժեղ մարդը, սկզբունքի տէր անհատականութիւնը, ծառայասէր, տեսլապաշտ եւ ժողովրդակեդրոն ղեկավարը»:

Պատգամաբերը ըստ արժանւոյն անդրադարձաւ Զէյթլեանի բազմակողմանի գործունէութեան ու անոր փոխանցած պատգամներուն՝ ըսելով. «Զէյթլեանի գրառումներէն եւ մտածումներէն շատ յստակ կը հասկնանք, որ հաւաքական ղեկավարութիւնն է բանալին մեր ներքին կազմակերպական հարցերուն, որոնց բարւոք լուծումով յարաբերաբար դիւրին է բացուիլ արտաքին աշխարհին՝ իբրեւ մէկ սիրտ, մէկ հոգի: Հաւաքական ղեկավարութիւնն է ալֆան եւ օմէկան մեր աշխատանքներու յաջողութեամբ պսակման՝ հեռու եսամոլ եւ եսակեդրոն տրամադրութիւններէ: Սարգիս Զէյթլեան բացարձակօրէն անհատապաշտ, եսամոլ կամ եսակեդրոն չէր: Երբեք չգործեց “ինձմէ ետք ջրհեղեղ”-ի մտածելակերպով: Իր եսը երբեք նժարի վրայ չդրաւ հաւաքական գործունէութեան ատեն: Մոռցաւ իր ընտանիքն անգամ: Ու կրնանք հաստատել անվարան, որ Սարգիս Զէյթլեան խորապէս հաւատաց հաւաքական աշխատանքին եւ հաւաքական գործելակերպին» (Ծ.խ.- Պատգամաբերին ամբողջական խօսքը շուտով կը հրապարակենք):

Ապա բանախօսը իր խօսքը եզրափակեց ըսելով. «Սարգիս Զէյթլեան քառասուն տարի առաջ՝ գնաց վահանով եւ հոգեկան ու մտային ամբողջ վաստակով վերադարձաւ վահանի վրայ: Այդ հոգեկան ու մտային աշխարհէն առաւել եւս անդենական աշխարհէն քառասուն տարիէ ի վեր ան իր բամբ ձայնով մեզի կը պատգամէ՝ Հայաստանը եւ հայ ժողովուրդը ամէն բանէ վեր»:

Ելոյթ ունեցաւ հանրայայտ արուեստագէտ Էլի Պէրպէրեան՝ «Սարգիս Զէյթլեանի յիշատակին» եւ «Վեհ գաղափար Դաշնակցութեան» երգերու մեկնաբանութեամբ:

Աւարտին խօսք առաւ Հոգշ. Տէր Յակոբ Վրդ. Եագուպեան, որ նախ փոխացեց Գանատայի Հայոց Թեմի բարեխնամ Առաջնորդ Գերաշնորհ Տ. Բաբգէն Արք. Չարեանի օրհութիւնն ու հայրական ողջոյնները, ապա ըսաւ. «Այսօր մեր ներկայութիւնը լուռ վկայութիւն մըն է. վկայութիւն այն ճշմարտութեան, որ 40 տարիներ անց Սարգիս Զէյթլեանի հոգին տակաւին կ’ապրի։ Անոր ձայնը տակաւին կը հնչէ։ Անոր գաղափարները տակաւին կը շարժեն սերունդներ։ Զէյթլեան միայն հայրենասիրութիւն չէր քարոզեր, ան նաեւ կ՚ապրէր։ Անոր երազներէն մէկն էր՝ հզօր ու անկախ Հայաստանը, գիտակից սերունդներու դաստիարակութիւնը եւ կազմակերպուած ժողովուրդ։ Եւ այսօր մենք պարտաւոր ենք պահելու այդ նոյն ոգին», ապա «Պահպանիչ»ով փակեց ձեռնարկը:

Սոնա Թիթիզեան Կէտիկեան
«Հորիզոն»
Լուսանկարները՝ Արմէն Ալեմեանի