ՀՅԴ Հայ դատի կեդրոնական խորհրդի յայտարարութիւնը Արցախի հայաթափման առաջին տարելիցի կապակցութեամբ

Սեպտեմբերի 19-ին լրանում է Արցախի հայութեան նկատմամբ Ատրպէյճանի գործադրած ցեղասպանութեան տարելիցը։ 2020 թ․ Սեպտեմբերից մինչեւ 2023 թ․ Սեպտեմբեր ժամանակահատուածը՝ Ատրպէյճանի կողմից Արցախի շրջափակում, այնուհետեւ պաշարում, ապա ահաբեկչական յարձակումներ եւ էթնիկ զտում ամբողջութեամբ ցեղասպանական գործընթաց է։

Ատրպէյճանը ինչպէս 1990-ականների սկզբում, այնպէս էլ 2020 թ․ Սեպտեմբերին եւ դրանից յետոյ Արցախի նկատմամբ իրականացրել է ռազմական գործողութիւններ, որոնք իրենց բնոյթով ագրեսիա են։ Հետեւաբար այդ գործողութիւնները զուրկ են լեգիտիմութիւնից։ Այդ ռազմական գործողութիւնների ընթացքում իրականացուել են մարդկութեան դէմ յանցագործութիւններ, որոնց դէպքում, ինչպէս ցեղասպանութեան, վերահաս պատիժը վաղեմութեան ժամկէտ չի ճանաչում։

Աւելին՝ Հայաստանի Հանրապետութեան դէմ ուժի կամ դրա սպառնալիքի կիրառման պայմաններում ձեռք բերուած ցանկացած փաստաթուղթ առ ոչինչ է եւ չի կարող կասկածի տակ դնել Արցախի հարցի առկայութեան փաստը։ Ղարաբաղեան հիմնախնդրի պատճառը Ատրպէյճանի կողմից տասնամեակներ շարունակ կիրառուող հակահայ քաղաքականութիւնն էր. յանուն ինքնորոշման ու ազատութեան պայքարող ժողովրդի հանդէպ ատրպէյճանական բռնութեան հակադրումը խորացրել է հակամարտութեան հետեւանքները։ Հայ ժողովրդի վերամիաւորման ձգտումը բնականոն է ու օրինական, միջազգային իրաւունքի նորմերին համապատասխան։ Ցանկացած պետութեան կամ պետութիւնների՝ այդ թւում Հայաստանի Հանրապետութեան, կողմից ստորագրուած որեւէ փաստաթուղթ չի կարող իրաւազրկել այդ պայքարը։

Միջազգային երաշխաւորութեամբ Արցախի հայութեան հաւաքական վերադարձի իրաւունքի իրացման ապահովումը, Արցախին միջանկեալ քաղաքական կարգավիճակի տրամադրումը, Հայաստանի Հանրապետութեան հետ անխափան ցամաքային կապի ապահովումը, Պաքուում պատանդարուած հայ գերիների, ներառեալ՝ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարութեան ազատ արձակումը, Ատրպէյճանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառումն ու յանցագործներին պատասխանատուութեան կան­չելը, Արցախի մշակութային ժառանգութեան պահպանութիւնը այն նախադրեալներն են, որոնք պէտք է առաջնորդեն հակամարտութեան քաղաքական կարգաւորմանը։

Հայ դատի կեդրոնական խորհուրդը ղարաբաղեան հակամարտութեան ներկայ հանգրուանի համար կարեւորում է հիմնախնդիրը միջազգային քաղաքական օրակարգի վրայ պահելը ե՛ւ միջազգային կազմակերպութիւնների, ե՛ւ առանձին պետութիւնների դէպքում։

Ներկայ զարգացումները ցոյց են տալիս, որ ղարաբաղեան հակամարտութիւնը ոչ միայն լուծուած չէ, այլ նաեւ որոշակիօրէն գտնւում է միջազգային քաղաքական օրակարգի վրայ։ Համոզուած ենք, որ միջազգային յարաբերութիւնների՝ ժամանակաւոր բնոյթ կրող ներկայ վայրիվերումներից յետոյ, առաւել լայն հնարաւորութիւններ են բացուելու արցախեան հիմնախնդրի կարգաւորման ուղղութեամբ պայքարը շարունակելու եւ աշխատանքներ իրականացնելու համար։

Արցախի հայաթափման առաջին տարելիցի կապակցութեամբ մեր կոչն է համայն հայութեանը՝ չդադարեցնել պայքարը, նոր թափ տալ պայքարին, այս պայքարում լինել հետեւողական, վճռակամ ու վճռական։

ՀՅԴ Բիւրոյի Հայ դատի կեդրոնական խորհուրդ
19/09/2024