Հայերին Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձնելու իրական հնարաւորութիւն կայ. Վարդան Օսկանեան

Հայերին Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձնելու իրական հնարաւորութիւն կայ։ Այս մասին «Ազատութիւն» ռատիոկայանի հայկական ծառայութեանը տուած հարցազրոյցում ասել է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի հիմնարար իրաւունքների պաշտպանութեան կոմիտէի ղեկավար, ՀՀ ԱԳՆ նախկին ղեկավար Վարդան Օսկանեանը։

Նա յանցագործութիւն է անուանել այնտեղից վտարուած հայերի Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձի մասին չխօսելը։

Նախկին արտգործնախարարը յաւելել է, որ այսօր այս հարցը պէտք է բարձրացուի, սա իրական խնդիր է, եւ ամբողջ աշխարհը խօսում է դրա մասին։

Օսկանեանը յիշեցրել է, որ կայ Միջազգային դատարանի որոշումը, ինչպէս նաեւ ԱՄՆ-ի, Եւրոպայի եւ Ռուսաստանի յայտարարութիւնները հայերին Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձնելու անհրաժեշտութեան մասին, այնպէս որ ցանկացած հարցում է հնարաւոր դաշնակից գտնել, եթէ յաջողւում է խնդիրը ձեւակերպել այնպէս, որ հետաքրքիր լինի այն։

«Նոյնիսկ Ատրպէյճանն է խօսում Լեռնային Ղարաբաղ հայերի վերադարձի մասին, թէեւ նրա ընկալումը մի փոքր այլ է։ Վերադարձի իրաւունք կայ, եւ դիւանագիտական աշխատանքի միջոցով հնարաւոր կը լինի ձեռք բերել երաշխիքներ եւ պայմաններ, որ հայերն իրենց ապահով զգան վերադառնալիս։ Եթէ Հայաստանի իշխանութիւններն իրենց վրայ վերցնեն այդ գործը, ապա գաղափարի իրագործման հաւանականութիւնը 60-70 տոկոսի սահմաններում կը լինէր։ Առանց այս աջակցութեան այս հաւանականութիւնը 50%-ից ցածր է», նկատել է նախկին նախարարը։

Նա յոյս է յայտնել, որ Հայաստանի իշխանութիւններն իրենք էլ կը գիտակցեն այս հարցի կարեւորութիւնը։ Օսկանեանի կարծիքով, հայերի վերադարձով Լեռնային Ղարաբաղ, միջազգային երաշխիքների առկայութեան դէպքում, հնարաւոր կը լինի կայուն խաղաղութեան հասնել Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ։

Օսկանեանը Լեռնային Ղարաբաղն անուանել է տարածաշրջանի ամենահայկական տարածքը, եւ ոչ ոք չպէտք է բողոք ունենայ այս փաստի դէմ։ «Հայաստանը խօսում է ամէն գնով խաղաղութեան մասին, բայց Ատրպէյճանը խօսում է ոչ թէ դրա մասին, այլ այսպէս կոչուած ռեւանշիզմի վերացման մասին։ Այս երկու ինքնաթիռները չեն կարող շփման կէտ ունենալ։ Ատրպէյճանի կողմից այս, այսպէս կոչուած, ռեւանշիզմը նշանակում է մեր իրաւունքների պաշտպանութիւն։ Այս հարցի լուծումը հնարաւոր է միայն այն դէպքում, եթէ այն լինի գոնէ մասամբ արդարացի։ Գոյութիւն ունի միջազգային իրաւունք, որը թոյլ է տալիս հակամարտութիւնների արդիւնքում տեղահանուածներին վերադառնալ իրենց տները։

Ատրպէյճանն ասում է՝ թող վերադառնան որպէս Ատրպէյճանի քաղաքացի։ ԱՄՆ-ը բարձրացրել է նշաձողը եւ ասում է. «Մենք այնպէս կ’անենք, որ հայերի հետ ոչինչ չպատահի, երբ նրանք վերադառնան Լեռնային Ղարաբաղ»: Մենք մեր կողմից ասում ենք, որ լրացուցիչ մեխանիզմ է պէտք։ Կոչ ենք անում միջազգային երաշխիքների առկայութեան դէպքում հայերին հաւաքական վերադարձնել», պարզաբանել է Հայաստանի ԱԳՆ նախկին ղեկավարը։

Նրա խօսքով, հայերը կը վերադառնան Լեռնային Ղարաբաղ, եթէ լինի Լեռնային Ղարաբաղ-ԵԱՀԿ կամ Լեռնային Ղարաբաղ-ՄԱԿ մակարդակով համատեղ վարչակազմ, որը կարող է լինել անցումային եւ ժամանակաւոր։

«Այս ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ատրպէյճանի միջեւ տեղի կ’ունենան բանակցութիւններ, որոնց արդիւնքում նրանք կը գան հայութեան ճակատագրի խնդրի լուծմանը։

Ես չեմ խօսում ինքնավարութեան կարգավիճակի կամ այլ կարգավիճակի մասին։ Թող ժողովուրդն ինքը որոշի դա ապագայում։ Հայաստանի իշխանութիւնները պարտաւոր են դա մտցնել իրենց օրակարգ, քանի որ հենց իրենց սխալների պատճառով են այս մարդիկ յայտնուել ստեղծուած իրավիճակում։ Նրանց սխալների արդիւնքում կորել է Լեռնային Ղարաբաղը։ Նրանք պարտաւոր են նպաստել հայերի` Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձի պահանջին։

Եթէ Հայաստանի իշխանութիւններն աւելի վաղ, ինչպէս ասացի, բարձրացնէին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար կարգավիճակի հարցը, ինչպէս դա խորհրդային տարիներին էր, ապա այսօր իրավիճակն այլ կը լինէր», ասաց Օսկանեանը։

Նա Հայաստանի իշխանութիւններին կոչ արեց լսել իրեն, վստահութիւն յայտնելով, որ միջազգային հանրութիւնը կ’աջակցի այս օրակարգին եւ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ կայուն խաղաղութեանը, հակառակ դէպքում իրավիճակը էլ աւելի կը վատթարանայ։

Նախկին նախարարը պատրաստակամութիւն է յայտնել աշխատել իշխանութիւնների հետ միասին։