Հայաստանի Եւ Ատրպէյճանի Սահմանազատման Յանձնաժողովները Արձանագրութիւն Ստորագրեցին

Լուսանկարը՝ սահմանամերձ Կիրանց գիւղը

Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը 15 Մայիսի երեկոյեան յայտարարեց, որ նոյն օրը Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի սահմանին տեղի ունեցաւ պետական սահմանի սահմանազատման եւ սահմանային ապահովութեան հարցերով յանձնաժողովի եւ պետական սահմանի սահմանազատման պետական յանձնաժողովի իններորդ հանդիպումը` Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորեանի եւ Ատրպէյճանի փոխվարչապետ Շահին Մուսթաֆաեւի նախագահութեամբ:

«Հանդիպման ընթացքում յանձնաժողովները, 2024ի Ապրիլի 19ի 8րդ հանդիպման արձանագրութեան համաձայն, քննարկել են կատարուած աշխատանքները եւ, հաշուի առնելով տեղանքում գէոդեզիական (երկրաբաշխական) չափումների արդիւնքում յստակեցուած կոօրդինատները (համակարգման գիծերը), ԽՍՀՄ զինուած ուժերի գլխաւոր շտաբի 1976ի տեղագրական քարտէզի համաձայն, որը հերթապահութեան ընթացակարգ է անցել 1979ին, համաձայնեցրել են անմիջականօրէն Բաղանիս (ՀՀ)-Բաղանիս Այրում (ԱՀ), Ոսկեպար (ՀՀ)-Աշաղը Ասկիպարա (ԱՀ), Կիրանց (ՀՀ)-Խէյրումլի (ԱՀ) եւ Բերքաբեր (ՀՀ)-Կըզըլ Հաջիլի (ԱՀ) բնակավայրերի միջեւ սահմանագծի առանձին հատուածների համատեղ կազմուած արձանագրութիւն-նկարագրութիւնը` Խորհրդային Միութեան փլուզման պահի դրութեամբ գոյութիւն ունեցող իրաւաբանօրէն հիմնաւորուած միջհանրապետական սահմանին համապատասխանեցնելու նպատակով: Հանդիպման արդիւնքում ստորագրուել է արձանագրութիւն: Կողմերը պայմանաւորուել են աշխատանքային կարգով համաձայնեցնել յաջորդ հանդիպման անցկացման ամսաթիւն ու վայրը», կը նշուի յայտարարութեան մէջ։

Նախարարութեան կողմէ այս լուրի հրապարակումէն անմիջապէս ետք «Արմէնփրէս» հրապարակեց այս գծով կատարուած պարզաբանական զրոյց մը՝ վարչապետի աշխատակազմի Տեղեկատուութեան եւ հասարակութեան հետ կապերու վարչութեան հետ։

Պատասխանելով նոր ստորագրուած արձանագրութեան մասին հարցումի՝ նշուեցաւ. «Արդէն տեղեակ էք, որ նշուած հատուածներում համապատասխան աշխատանքային խմբերի կողմից տեղադրուել են սահմանային սիւներ` նախապէս համաձայնեցուած կոօրդինատները տեղորոշելու համար: Այդ կոօրդինատները (համակարգման գիծեր) վերցուած են 1976ի, վերը յիշատակուած քարտէզներից: Հիմա արդէն քարտէզագիրները համաձայնեցրել են սիւների միջեւ սահմանների անցման գծերը, կրկին նոյն քարտէզների հիման վրայ: Այսինքն, այս հատուածներում սահմանային գծի վերարտադրումը աւարտուել է, համաձայնեցուել, ստորագրուել եւ այդ հատուածներում սահմանը համարւում է դելիմիտացուած  (սահմանազատուած)»:

1976ի քարտէզներու ընտրութեան գծով՝ նշուեցաւ. «Անոնք օգտագործուած են մինչեւ Խորհրդային Միութեան փլուզման պահը: Այսինքն, անոնք ԽՍՀՄ իրաւասու պետական մարմիններու կողմէ վերստուգուած ամէնէն վերջին քարտէզներն են:

«Արմէնփրէս»ի լրագրողը հարցուց, թէ Տաւուշի մարզի Կիրանց գիւղին մէջ սահմանային բոլոր սիւները տեղադրուած չեն, այդ հարցը ինչպէ՞ս պիտի լուծուի, եւ ընդհանրապէս Կիրանցի հատուածին մէջ հարցերը ինչպէ՞ս կը լուծուին, որովհետեւ նոր ճամբայ կառուցելու, տուներ կորսնցնելու հարցեր պիտի ծագի։

«Կիրանցի երեք կոօրդինատները տեղորոշուել են համակարգչային եղանակով, եւ սիւները կը տեղադրուեն աւելի ուշ: Միւսները տեղադրուած են: Կիրանցի համար նպաստաւոր լուրը մասնաւորապէս այն է, որ մօտ 25 հեկտար գիւղատնտեսական նշանակութեան հողեր, որոնք վերջին 33 տարում անհասանելի են եղել Կիրանցի համար, կը վերադարձուեն գիւղին: Սահմանի նկարագրութիւնն այնպիսին է, ինչպիսին կայ 1976ի քարտէզով: Ինչպէս ասուել է, ճանապարհի տեղափոխման խնդիր, այո, առաջանալու է, որը հնարաւոր է իրականացնել 2-3 ամսում: Կը հիմնանորոգուի նաեւ Հ-26 ճանապարհից դէպի Աճարկուտ, ապա Կիրանց տանող ճանապարհը, որն այլընտրանքային է Կիրանցի համար: Ինչ վերաբերում է գոյքային հարցերին, դրանց ծաւալը մեծ չի լինի, եւ կառավարութիւնը բոլոր նման դէպքերում կը փոխհատուցի քաղաքացիների կրած վնասները»:

Խօսելով Բաղանիսի, Ոսկեպարի եւ Բերքաբերի հատուածներուն մէջ սահմանազատման արդիւնքներուն մասին՝ բաժանմունքէն նշեցին. «Ոսկեպար-Բաղանիս հատուածի ամենազգայուն հարցերից մէկը կապուած էր Ոսկեպարի Ս. Աստուածածին եկեղեցու, միւսը` Ոսկեպար-Բաղանիս ԽՍՀՄ ժամանակների ճանապարհի հետ: Երկու հարցն էլ լուծուել են լաւագոյն ձեւով: Ճանապարհն ամբողջութեամբ ՀՀ տարածքում է, եկեղեցին նոյնպէս, եւ սահմանագիծը գտնւում է թէ ճանապարհից, թէ եկեղեցուց բաւականին հեռու: Բերքաբերում ոչ մի զգայուն իրավիճակ չկար եւ չկայ»:

«Իսկ ե՞րբ երկու կողմերուն սահմանապահները պիտի կանգնին համաձայնեցուած սահմանի վրայ» հարցումին պատասխանը եղաւ՝ յառաջիկայ 8-9 օրերուն, իսկ Կիրանցի առաւել զգայուն հատուածին մէջ` աւելի ուշ, որովհետեւ հոն որոշ մանրամասնութիւններ կարիք ունին յստակեցման։

«Կարծիք կայ, թէ սահմանազատման ընթացիկ գործընթացը միակողմանի զիջում է Հայաստանի կողմից, եւ սրուելու են անվտանգային սպառնալիքները», ըսաւ լրագրողը։ Վարչութիւնն ալ բացատրեց. «Դելիմիտացուած սահման ունենալը չի կարող երկրի կամ որեւէ բնակավայրի անվտանգութեան սպառնալիք դառնալ: Ընդհակառակը, նման սահմանագիծը չէզոքացնում է սպառնալիքը: Ինչ վերաբերում է զիջմանը, սահմանի վերարտադրութիւնն Ալմա Աթայի հռչակագրի հիման վրայ չի կարող զիջում համարուել, որովհետեւ վերարտադրւում է այն սահմանը, որը մենք ունենք, որը մեր միջազգայնօրէն ճանաչուած սահմանագիծն է: Պրոցեսը (գործընթացը) պէտք է շարունակուի նոյն տրամաբանութեամբ եւ սկզբունքներով սահմանի մնացած հատուածներում եւս»:

Ըստ Փաշինեանի՝ Սահմանազատումը Խաղաղ Ապրիլ Պիտի Սորվեցնէ Հայաստանին Եւ Ատրպէյճանին

Երեւանի մէջ տեղի ունեցող Վերակառուցման եւ զարգացման եւրոպական դրամատան տարեկան ժողովին, վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան յայտարարեց, որ սահմանազատման գործընթացը սկսած է եւ պէտք է դառնայ այն գործիքներէն մէկը, որ Հայաստանին եւ Ատրպէյճանին պիտի սորվեցնէ խաղաղ ապրիլ։

Մինչեւ համաժողովին յարակից տարածքին մէջ «Տաւուշը յանուն հայրենիքի» շարժման անդամները կը պահանջէին հատուածական սահմանազատման կասեցում ու Փաշինեանի հրաժարական, վարչապետը խօսեցաւ խաղաղութեան օրակարգին մասին` շեշտելով, որ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի մէջ խաղաղ ապրիլ սովորելու գործիքներու կարիք կայ, եւ նման գործիք նկատեց Հայաստանի առաջարկած «Խաղաղութեան խաչմերուկ» նախագիծը, որուն վերաբերեալ Պաքուն ցարդ դիրքորոշում չէ յայտնած:

«Քաղաքական բանակցութիւններից, խաղաղութեան սկզբունքներից անդին կայ մի կարեւոր նախապայման` սովորել խաղաղ ապրել, ինչը չափազանց բարդ գործընթաց է, որովհետեւ կրկնում եմ, թէ՛ մենք, թէ՛ Ադրբեջանում չգիտեն` դա ինչ է, ինչպիսի տեսք ունի․ Ադրբեջանի դէպքում` Հայաստանի, Հայաստանի դէպքում` Ադրբեջանի հետ խաղաղ ապրելն անծանօթ երեւոյթներ են», նշեց ան։