Ատրպէյճանի կողմէ բռնագրաւուած Արցախի Հանրապետութեան Քարվաճառ շրջանին մէջ գտնուող միջնադարեան հայկական Դադիվանքը փոխանցուած է ուտի համայնքի տնօրինութեան: Ըստ monumentwatch.org կայքին՝ 2020ի պատերազմի աւարտէն ետք, Ատրպէյճանի պետական քարոզչամեքենան հայկական մշակութային ժառանգութեան բռնաիւրացման ուղղութեամբ քարոզչութեան մէջ աշխոյժ կերպով սկսած է ներգրաւել Ատրպէյճանի տարածքին մէջ բնակող հայադաւան քրիստոնեայ ուտիները: Գլխաւոր պատճառը այն էր, որ ուտիները կովկասեան աղուաններու միակ քրիստոնեայ յետնորդներն են:
Այս մասին «Երկիր»ը զրուցեց Վաչագան քահանայ Գիւրջեանի հետ, որ Ստեփանակերտի Սուրբ Աստուածածին մայր եկեղեցւոյ մէջ ձեռնադրուած վերջին քահանան էր եւ ներկայիս իր հոգեւոր ծառայութիւնը կը կատարէ Ս. Էջմիածինի մէջ:
Թղթակից Հերմինէ Զէյնալեան ուզեց գիտնալ, թէ ուտի համայնքը ինչպէ՛ս պիտի տնօրինէ Դադիվանքը եւ եկեղեցւոյ ճակատագիրը ինչպէ՞ս պիտի կանխորոշուի:
«Ցաւով եմ նշում, բայց մի կողմից չարեաց փոքրագոյն կարելի է համարել այն առումով, որ Դադիվանքը, որպէս կառոյց, գոնէ այդ կերպ կը պահպանուի եւ հիմնահատակ չի աւերուի. սա իմ անձնական կարծիքն է: Մտահոգիչն այն է, որ կը ձեւափոխեն հայկականութիւնը փաստող ամէն ինչ, իսկ Դադիվանքի վաղեմութեան ու հայկականութեան մասին փաստում են վանքի պատերի, յատկապէս արեւելեան պատի վրայ պահպանուած արձանագրութիւններն ու վանքի տարածքում գտնուող հնագոյն խաչքարերը», ըսաւ տէր Վաչագանը, ըստ որուն, Ատրպէյճան հետեւողականօրէն կ՛ոչնչացնէ յատկապէս միջնադարեան հոգեւոր կառոյցները, յուշակոթողները, իսկ անոնցմէ մի քանին կը փոխանցէ ուտիներու տնօրինութեան:
Ըստ տէր Վաչագանի՝ Դադիվանքի ճակատագիրին պիտի արժանանայ նաեւ Գանձասարի վանքը եւ անիկա նոյնպէս պիտի փոխանցուի ուտի համայնքի տնօրինութեան:
Զէյնալեան հարցուց, որ հաւանակա՞ն է ուտի համայնքի տնօրինման Դադիվանքը, իսկ հետագային Գանձասարը փոխանցելը եւ հիմնայատակ չաւերելը պայմանաւորուած է Ատրպէյճանի ներքին վախերով՝ տէր Վաչագանը պատասխանելով՝ ըսաւ. «Հնարաւոր է, ամէն դէպքում մուսուլմանական աշխարհում միանշանակ չէ քրիստոնէական արժէքների ոչնչացումը. ես, օրինակ, մանկուց պատմութիւններ եմ լսել, որ Գանձայի տարածաշրջանում իրենց մոլլան չի թողել, որ հայկական եկեղեցի քանդեն, այլ հողի տակ ծածկել են զուտ նրա համար, որ չքանդեն: Էդպիսի բլուրներ կան, որ մեծերն ասում են դրանց տակ եկեղեցիներ են թաքցուած, իսկ էս տարբերակով կարծում եմ Ադրբեջանը յայտ է ներկայացնում ՝ Արցախի տարածաշրջանում իրենց ներկայութեան համար՝ ուդիներին դարձնելով իրենց ձեռքի գործիքը: Փաստն այն է, որ ուդիներն այս տարածքում չեն եղել, նրանք, որպէս էթնիկ (ցեղային) միաւոր, Քուռ գետից այն կողմ են եղել, շփումը նոյնիսկ հայերէնով է եղել ու իրենց եկեղեցին էլ կախում է ունեցել Հայոց եկեղեցուց: Նոյնիսկ Սրբալոյս միւռոնը Հայոց եկեղեցուց են վերցրել, Հայոց եկեղեցու իրաւազօրութեան ներքոյ են միշտ եղել»:
Անդրադառնալով այն դիտարկումին, թէ Մայր Աթոռը եւ Արցախի թեմը կարելի բոլոր տարբերակներով աշխարհին լսելի կը դարձնեն այս հարցին մասին, եւ պատասխանելով այն հարցումին, թէ այս ընթացքին ի՞նչ գործուն քայլեր առնուած են այդ ուղղութեամբ՝ տէր Վաչագանը ըսաւ, որ Մայր եկեղեցին կը շարունակէ իր օրակարգին վրայ կենդանի պահել Արցախի վտանգուած հոգեւոր կառոյցներու եւ մշակութային ժառանգութեան թեման:
«Ցաւօք, միակ կառոյցը, որը պաշտօնապէս զբաղւում է այդ խնդիրներով եկեղեցին է. պետական աջակցութիւն չկայ, այդ իսկ պատճառով դժուար է միանգամից զգալի արդիւնքի հասնել: Բայց Մայր եկեղեցին իր հնարաւորութեան սահմաններում փորձում է հարցը բարձրացնել՝ թէ՛ աղուանականացման, թէ՛ ոչնչացման վերաբերեալ», յայտնեց տէր Վաչականը:
Comments are closed.