Արթուր Խաչատրեանը և Գեղամ Ստեփանեանը Արժանթինի մէջ մասնակցեցան Մարդու իրաւունքներու համաշխարհային 3-րդ ֆորումին
ՀՅԴ Հայ դատի Հարաւային Ամերիկայի յանձնախումբի հրաւէրով և Մարդու իրաւունքներու համաշխարհային երրորդ ֆորումի աշխատանքներուն մասնակցելու նպատակով, ՀՅԴ անդամ, ՀՀ Ազգային Ժողովի «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Արթուր Խաչատրեանը և Արցախի Հանրապետութեան մարդու իրաւունքներու պաշտպան Գեղամ Ստեփանեանը մարտ 19-25-ը ժամանած էին Պուէնոս Այրէս։
«Մարդու իրաւունքներու համաշխարհային ֆորում» անունը կրող համագումարներէն առաջինը կայացած է 2013-ին Պրազիլի մէջ՝ 74 երկիրներու եւ շուրջ 700 կազմակերպութիւններու մօտ 5000 պատուիրակներու մասնակցութեամբ։ Երկրորդ ֆորումը կայացած է 2014-ին Մարոքի մէջ՝ 95 երկիրներու և շուրջ 750 կազմակերպութիւններու մասնակցութեամբ։
Հայ դատի Հարաւային Ամերիկայի յանձնախումբը 2022 թուականի մայիս 28-ին համագործակցութեան յուշագիր ստորագրած է CIPDH-UNESCO (Մարդու իրաւունքներու խթանման միջազգային կեդրոն) կազմակերպութեան հետ, որու գործունէութիւնը հիմնուած է Արժանթինի եւ UNESCO-ի միջև կնքուած համապատասխան պայմանագրի վրայ։ Հայ դատի յանձնախումբի և CIPDH-UNESCO-ի միջև կնքուած յուշագրի հիման վրայ հնարաւորութիւն ստեղծուած է ապահովել Գեղամ Ստեփանեանի և Արթուր Խաչատրեանի մասնակցութիւնը ֆորումին։
Ֆորումին քննարկուող թեմաներու մէջ կան ընդգրկուած են նիւթեր, որոնք Հայաստանի և Արցախի շուրջ ստեղծուած ներկայ իրավիճակով մեզ համար առանձնակի կարևորութիւն ունեն։ Մասնաւորապէս՝
– ինքնութեան իրաւունք,
– խաղաղութեան և բռնութեան չենթարկուելու իրաւունք,
– միջազգային հանրութեան համար կարևորագոյն ծանր յանցագործութիւններ,
– խոշտանգումներ և այլ դաժան, անմարդկային կամ նուաստացնող վերաբերմունք կամ պատիժ, նաև անվտանգութեան ուժեր ու մարդու իրաւունքներ,
– խտրականութիւն եւ այլատեացութիւն,
– մշակութային քաղաքականութիւն և մարդու իրաւունքներ:
Ֆորումի ընթացքին «Խաղաղութեան գործընթացներ աշխարհի և Լատինական Ամերիկայի մէջ» քննարկման ընթացքին Արթուր Խաչատրեանը մանրամասն ներկայացուցած է Արցախեան հակամարտութեան ծագման պատմութիւնը, ընթացքը և հակամարտութեան կարգաւորման ուղիները։ Հայ պատգամաւորը յատկապէս շեշտած է ժողովուրդներու իրաւահաւասարութեան և ազատ ինքնորոշման իրաւունքի հիման վրայ հակամարտութեան կարգաւորումը: «Հակամարտութեան կարգաւորման որևէ տարբերակ, որը չի երաշխաւորի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքը չի կարող տարածաշրջանում երկարատև և արդար խաղաղութիւն հաստատել։ Խաղաղութիւնն առանց արդարութեան լոկ հրադադար է՝ իր բոլոր հնարաւոր բացասական հետևանքներով՝ էթնիկական զտումից ու ցեղասպանութիւնից մինչև նոր պատերազմ։ Ուստի միջազգային հանրութիւնը պէտք է ճնշում բանեցնի Ադրբեջանի վրա, որպէսզի նրանք վերադառնան Արցախի հակամարտութեան քաղաքական կարգաւորման բանակցութիւններին»,- նշած է ան։ Խաչատրեանը նաև ներկայացուցած է Արցախի պատերազմէն ետք ստեղծուած իրավիճակը, ինչպէս նաև Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետութեան դէմ իրականացուած ռազմական յարձակումներուն մասին տեղեկութիւններ։
«Մարդու իրաւունքներու խախտումներն ու ցեղասպանութեան սպառնալիքները» խորագրով քննարկման ընթացքին Գեղամ Ստեփանեանը ներկայացուցած է 2020 թուականի աշնան Ադրբեջանի կողմէ Արցախի ժողովուրդին դէմ սանձազերծուած պատերազմին և անկէ ետք իրականացուած ռազմական յանցագործութիւնները, մարդու իրաւունքներու և միջազգային մարդասիրական իրաւունքի կոպտագոյն խախտումները։ Ան նաեւ մանրամասն փաստեր ներկայացուցած է Արցախի ժողովուրդին դէմ Ադրբեջանի կողմէ համակարգային և հետևողական կերպով իրականացուող ցեղային ատելութեան յանցաւոր քաղաքականութեան վերաբերեալ, որուն անհերքելի վերջնանպատակն է Արցախի ժողովուրդի էթնիկ զտումն ու ցեղասպանութիւնն է։
ՀՅԴ Բիւրոյի Հայ Դատի կեդրոնական գրասենեակ