Արթիւր Խաչատրեան. «Ապրել ազատ, անկախ ու միացեալ hայրենիքում»
Նոյեմբեր 2-ին Նոր Ջուղայի մէջ տեղի ունեցած է Դաշնակցութեան օրուան նուիրուած հանդիսութիւն, որուն ընթացքին, որպէս բանախօս, հանդէս եկած է ՀՀ Գիւղատնտեսութեան նախկին նախարար, ՀՅԴ անդամ Արթիւր Խաչատրեան:
«Այսօր մենք նշում ենք Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան 128-ամեակը՝ Դաշնակցութեան օրը: Դաշնակցութիւնը հայ իրականութեան անբաժան մասն է 19-րդ դարից, իսկ այսօր արդէն 21-րդ դարն է: Այսօր` այս տօնական օրը, մենք պարտաւոր ենք եւս մէկ անգամ արժեւորել Դաշնակցութեան գործունէութիւնը, նրա տեղն ու դերը հայ իրականութեան մէջ, հայ ժողովրդի կեանքում:
Դաշնակցութիւնը մարմնաւորում է մեր ժողովրդի իղձերն ու նպատակները՝ ապրել ազատ անկախ ու միացեալ հայրենիքում: Այս նպատակին հասնելու համար երեք դարերի ընթացքում տասնեակ հազարաւոր դաշնակցականներ պայքարում են սրով, գրչով եւ բահով», նշած է ան:
Խաչատրեանի խօսքով` ազատ հայրենիքը կը բացառէ որոշումներու կայացումը պարտադրանքի կամ սպառնալիքի տակ՝ կանխելով անհատի նկատմամբ պետութեան ու հասարակութեան կողմէ կամայական ոտնձգութիւնները եւ սահմանափակումները: «Մենք երբեք չենք ուզել ազատ կամքի բռնութիւն եւ երբեք չենք հանդուրժելու, որ մեր հայրենիքում ազատ մարդու նկատմամբ բռնութիւններ կիրառուեն, լինեն արտօնեալներ ովքեր վեր են օրէնքից: Մենք պայքարում ենք անկախ Հայաստանի համար: Հայաստանը պէտք է վարի իր անկախ արտաքին քաղաքականութիւնը, այլ ոչ թէ այլ պետութիւնների ձեռքին խաղալիք դառնայ կամ սպասի, թէ այլ տէրութիւններ ի՞նչ խորհուրդներ կը տան` ինչպէս եւ դէպի ուր շարժուել: Եւ վերջապէս, մենք պայքարում ենք Միացեալ Հայաստան կերտելու համար: Հայաստանի քաղաքական ուժերից մենք թերեւս միակն ենք, որ վառ ենք պահում կորցրած հայրենիքը յետ բերելու տեսլականը», ըսած է ան:
Ըստ Խաչատրեանի` որոշ «իմաստուններ» վերջերս սկսած են Դաշնակցութիւնը քննադատել, թէ դաւաճանած են, Վանը, Արտահանը, Կարսն ու Էրզրումը ծախած են, 160 հազար տարածքէն (ոմանք, ոգեւորութեան պահուն նոյնիսկ 300 հազար քառակուսի քիլոմեթր կը նշեն) 30 հազար քառակուսի քիլոմեթր թողած են, այն ալ` միայն շնորհիւ անոր, որ պոլշեւիկները եկան ու փրկեցին: «Երբ լսում եմ այս քննադատներին, յիշում եմ Էյնշթէյնի յայտնի խօսքերը. «Աշխարհում անսահման են միայն տիեզերքն ու մարդկային ապուշութիւնը, ընդ որում` առաջինի մասով դեռ կասկածներ ունեմ»: Նրանք մոռանում են, որ մինչեւ 1918 թուականի Մայիս, դարեր շարունակ Հայոց գահը կորցնելուց յետոյ, Հայաստանը եղել է զուտ աշխարհագրական տեղանուն, եւ Դաշնակցութիւնն էր, որ Հայաստանը դարձեալ դարձրեց քաղաքական անուն: Դաշնակցութիւնն էր, որ կազմակերպեց եւ ղեկավարեց հայոց զինեալ պայքարը եւ ժողովրդի ինքնապաշտպանութիւնը 19-րդ դարի վերջում եւ 20-րդ դարի սկզբում: Դաշնակցութիւնն էր, որ դարերի ընդմիջումից յետոյ վերականգնեց հայոց պետականութիւնը: Անկախ պետականութեան կորստից յետոյ կազմակերպեց Սփիւռքը, նուիրուեց հայապահպանութեան գործին, արթուն պահեց անկախութիւնը վերականգնելու յոյսը: Դաշնակցութիւնն էր, որ Արցախեան ազատամարտի առաջին օրերից կանգնեց ռազմաճակատի առաջնագծում: Այն ժամանակ, երբ Սովետական Պերեստրոյկայով խանդավառ ժողովուրդը «Լենին, պարտիա, Կորպաչով» էր վանկարկում, Դաշնակցութիւնն Արցախում զինեալ ջոկատներ էր ստեղծում, կամաւորներ էր զինուորագրում: Ցաւօք, նրանց շատերը չվերադարձան տուն…
Հայաստանի անկախութեան վերականգնումից յետոյ էլ Դաշնակցութիւնը միշտ սատարել է մեր պետականութեան կայացմանը, նոյնիսկ այն ժամանակ, երբ օրուայ իշխանութիւնների կողմից քաղաքական հալածանքների էր ենթարկւում: Յիշենք 1992-ին ընկ. Հրայր Մարուխեանի արտաքսումը Հայաստանից, 1994-ի Դեկտեմբերին ՀՅԴ գործունէութեան կասեցումը Հայաստանում ու մեր բազմաթիւ ընկերների կալանաւորումը՝ կեղծ մեղադրանքով, 1995-ին նոր բանտարկութիւններ ու ընտրութիւններին մեր մասնակցութեան արգելքը», նշած է բանախօսը:
Անոր խօսքով` այո՛ ՀՅԴ-ն մաս կազմած է Ռոպերթ Քոչարեանի կառավարութեան, համագործակցած է այդ օրուան իշխանութիւններուն հետ, քանի որ մօտեցումները, մասնաւորապէս՝ Արցախի եւ Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման ու փոխհատուցման հարցերով համընկնած են: Ընդ որուն` երբ Հայաստանի մէջ ՀՅԴ-ն արգիլուած էր, Արցախի մէջ Դաշնակցութեան գործունէութեան վրայ որեւէ սահմանափակում չկար:
«Սակայն, մաս կազմելով կառավարութեանը, մենք ունեցել ենք մեր ուրոյն ոճն ու ձեռագիրը՝ երբեք չնոյնանալով իշխող կուսակցութեան հետ, փորձելով ներսից շտկել կառավարութեան քաղաքականութիւնը: Երբեմն դա մեզ յաջողուել է, երբեմն՝ ոչ կամ ոչ այն աստիճանի, որ կը ցանկանայինք», ըսած է Խաչատրեան, աւելցնելով որ 2009-ին ալ, համաձայն չըլլալով Սերժ Սարգսեանի «ֆութպոլային դիւանագիտութեան», ՀՅԴ-ն դուրս եկաւ իշխող կոալիցիայից եւ դարձաւ կառավարութեան անխնայ քննադատը:
Ըստ իրեն` 7 տարի ըլլալով ընդդիմադիր, 2016-ի գարնան ՀՅԴ-ն ընդունեց նախագահ Սերժ Սարգսեանի` նոր կառավարութեան մաս կազմելու հրաւէրը այն պարզ պատճառով, որ երկրին մէջ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը ծանր էր, եւ հանրապետականները կը գիտակցէին, որ անհրաժեշտ է Դաշնակցութեան հետ համագործակցիլ՝ իրավիճակը շտկելու համար:
«Միանալով կառավարութեանը` մենք շարունակել ենք ներսից պայքարել իրական բարեփոխումների անցկացման համար` մշտապէս իշխանութիւններին մատնացոյց անելով երկրում առկայ դժուարութիւնները, ժողովրդական դժգոհութեան աճող մակարդակը, կոռուպցիոն երեւոյթների անթոյլատրելիութիւնը, քրէական եւ պիզնես շրջանակների (այսպէս կոչուած՝ օլիկարխների) քաղաքական դաշտ մուտք գործելու անթոյլատրելիութիւնը: Առանձնապէս շեշտադրել էինք կոռուպցիայի դէմ պայքարի անհրաժեշտութիւնն ու 2017 թուականին ազատ, արդար ու թափանցիկ խորհրդարանական ընտրութիւններ անցկացնելու հրամայականը: Ցաւօք, մեր նախազգուշացումները տեղ չհասան: Սոցիալական բեւեռացումը, տնտեսութեան ու քաղաքականութեան մէջ կլանային համակարգի ձեւաւորումը, կոռուպցիան եւ բացայայտ աճուրդի վերածուած ու ժողովրդի տրամադրութիւնները չարտայայտող խորհրդարանական ընտրութիւնները Հայաստանում ժողովրդական ընդվզումը դարձրեցին անխուսափելի:
Զարգացումների հետագայ ընթացքին դուք անշուշտ տեղեակ էք: Ապրիլի 25-ին ՀՅԴ-ն դադարեցրեց իր համագործակցութիւնը Հանրապետական կուսակցութեան հետ եւ դուրս եկաւ քաղաքական կոալիցիայից՝ իր աջակցութիւնն ու զօրակցութիւնը յայտնելով ժողովրդական շարժմանը: Մայիսի 8-ին Նիկոլ Փաշիեանն ընտրուեց Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետ եւ հրաւիրեց Դաշնակցութեանը` մաս կազմելու ազգային համաձայնութեան կառավարութեանը: Կառավարութիւնում ՀՅԴ ստանձնեց նախարարական երկու պորտֆել՝ տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարարութիւնը (աւելի յաճախ այս նախարարութիւնը կոչւում է իր հին անունով՝ էկոնոմիկայի նախարարութիւն) եւ գիւղատնտեսութեան նախարարութիւնը: Վերջինիս պատասխանատուութիւնը ստանձնեցի ես: Դաշնակցութիւնը ստանձնեց նաեւ երկու մարզերի՝ Արագածոտնի եւ Գեղարքունիքի պատասխանատուութիւնը», նշած է բանախօսը, աւելցնելով որ իրենց գործունէութիւնը իրականացնելու համար դաշնակցական նախարարներն ու մարզպետները որդեգրած են մի քանի յստակ մօտեցումներ, որոնք բխած են Դաշնակցութեան արժէքային համակարգէն, ջանք չեն խնայած իրենց ոլորտներու կամ մարզերու զարգացման համար:
Սակայն, ըստ Խաչատրեանի, Հայաստանի մէջ քաղաքական մթնոլորտը երթալով կը շիկանար. քաղաքական ուժերը սկսան բաժնել սեւերու եւ սպիտակներու, յեղափոխականներու եւ հակայեղափոխականներու, քաղաքական խորհրդակցութիւնները քաղաքական ուժերու միջեւ կանգ առին, յառաջացան ջրբաժաններ, իսկ Երեւանի աւագանի ընրութիւնները ցոյց տուին, որ ազգային համաձայնութեան կառավարութիւնը այլեւս երկար չի դիմանար: Իշխող քաղաքական ուժը, առանց կառավարութեան գործընկերներու հետ քննարկումներու, առանց համապատասխան ընտրական միջավայրի ձեւաւորման պարտադրեց ընտրութիւնները իրագործել այս տարուան Դեկտեմբերին: ՀՅԴ-ն ետ կանչեց իր նախարարները եւ ցրուեց ազգային համաձայնութեան կառավարութիւնը:
«Սակայն, նոյնիսկ այժմ, գտնուելով ընդդիմադիր դաշտում, Դաշնակցութիւնն առաջնորդւում է կառուցողականութեան սկզբունքներով՝ աջակցելով կառավարութեան այն նախաձեռնութիւններին, որոնք նպաստում են Հայաստանի Հանրապետութեան տնտեսական զարգացմանն ու հայկական երկու պետութիւնների անվտանգութեան ապահովմանը եւ անխնայ քննադատելով կառավարութեան այն քայլերը, որոնք հակասում են մեր սկզբունքներին», ըսած է բանախօսը:
Խաչատրեանը նշած է, որ Դաշնակցութիւնը Դեկտեմբեր 9-ին պիտի մասնակցի խորհրդարանական ընտրութիւններուն` անկախ անկէ, որ համոզուած են, թէ քաղաքական ուժերու համար հաւասար մրցակցային պայմաններ ապահովուած չեն:
«Երկիրը կանգնած է ընտրութեան առաջ: Անցեալին արդէն վերադարձ չկայ: Այժմ պէտք է անցնել երկրի կառուցման բարդ ու պատասխանատու գործին: Դաշնակցութիւնն` իր համահայկական կառոյցով, ունի բաւականաչափ կամք, միտք եւ ուժ` ստանձնելու երկրի նկատմամբ պատասխանատուութեան իր բաժինը: Յոյս ունեմ, որ գալիք ընտրութիւններում Հայաստանի ժողովուրդը ճիշդ ընտրութիւն կը կատարի եւ կ’ընտրի այն ուժին, որն արդէն 128 տարի իր կողքին է, երբեք նրան չի դաւաճանել եւ առաջնորդել է ժողովրդին վճռական պահերին», ելոյթը եզրափակած է Արթիւր Խաչատրեան: