Ինչո՞ւ է Թուրքիան վախենում հայկական սփիւռքից

Թուրքիայի բարձրաստիճան պաշտօնեաներն իրենց յայտարարութիւններով արդէն մի քանի անգամ ասել են, որ չպէտք է թոյլ տան, որպէսզի «հայկական սփիւռքը վնասի հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորմանը»։

Թուրքիայի Ազգային ժողովի նախագահ Մուսթաֆա Շէնթոփը նախ՝ առաջ է քաշել պետական մակարդակով իրականացուող ցեղասպանութեան ժխտողական քարոզչութեան թէզերը, այնուհետեւ ընդգծել է, որ «չպէտք է թոյլ տալ, որ յատկապէս սփիւռքի ռադիկալ հատուածները վնասեն այդ գործընթացը եւ պղտորեն յարաբերութիւնները»:

«Բոլոր դերակատարներին կոչ ենք անում կառուցողական վերաբերմունք որդեգրել եւ վերոնշեալ գործընթացին աջակցութիւն ցուցաբերել»,- ասել է Թուրքիայի խորհրդարանի նախագահը:

Նմանօրինակ յայտարարութիւն էր արել նաեւ Թուրքիայի արտգործնախարար Մեւլութ Չաւուշօղլուն՝ նշելով. «Տեսնում ենք, որ երկրի ներսում՝ «արմատականները», իսկ դրսից՝ սփիւռքը ճնշում են գործադրում Հայաստանի իշխանութիւնների վրայ։

168.am-ի հետ զրոյցում ԳԱԱ արեւելագիտութեան ինստիտուտի նախկին տնօրէն, ԳԱԱ ակադեմիկոս, թուրքագէտ Ռուբէն Սաֆրաստեանը պատասխանելով հարցին, թէ այսօր Թուրքիան հայ-թուրքական յարաբերութիւնների համատեքստում ի՞նչ մտավախութիւններ ունի սփիւռքից, պատասխանեց.

«Մեր սփիւռքը լաւ կազմակերպուած սփիւռք է, որն ունի մեծ ներուժ եւ այդ ներուժն ի սպաս է դնում Հայաստանի Հանրապետութեանը։ Կարող ենք նշել մի քանի հանգամանք կապուած դրա հետ, մասնաւորապէս՝  վերջերս Միացեալ Նահանգներում աւարտեցին Հայոց ցեղասպանութեան պաշտօնապէս ճանաչման գործընթացը, եւ այստեղ մեծ ներդրում ունեն ԱՄՆ հայկական երկու լոբբիստական կազմակերպութիւնները։ Իսկապէս սփիւռքը կարեւոր գործօն է՝ համահայկական, համաշխարհային գործօնի կարեւոր մասն է, որովհետեւ մենք պէտք է սովորենք հայրենիքն ընկալենք որպէս Հայաստան, Արցախ եւ սփիւռք եռամիասնութիւն, սփիւռքն այստեղ դրա կարեւոր հատուածն է»։

Միաժամանակ թուրքագէտն ընդգծեց, որ Թուրքիան Հայաստանի հետ բանակցային գործընթացում թէպետ պաշտօնապէս յայտարարել է, որ չունի նախապայմաններ, սակայն վստահաբար այդ նախապայմանները կը դնի բանակցային սեղանին։

«Այս մասին ես արդէն ամիսներ շարունակ ասում եմ։ Այս վերջին յայտարարութիւնները դրա վառ ապացոյցն են, որ այն կարեւոր գծերը, որոնք կապուած են մեր ինքնութեան հետ՝ Հայոց ցեղասպանութեան հարցը, Արցախի հարցը եւ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը, Թուրքիան դնում է բանակցային սեղանին։ Փաստօրէն, այս վերջին յայտարարութիւնները, ինչպէս ասացի, դրա վառ վկայութիւնն է, եւ ես համոզուած եմ, որ սփիւռքը դրան դէմ կը լինի»,- յաւելեց Ռուբէն Սաֆրաստեանը։

Նա նշեց, որ այս պահին տեղեակ չէ, թէ ինչպէս են ընթանում հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորմանն ուղղուած բանակցութիւնները, սակայն Հայաստանի ղեկավարների հաւանութիւնը Թուրքիան այս հարցերի վերաբերեալ դեռեւս չի ստանում, այդ պատճառով էլ դա վերագրում է սփիւռքի ճնշմանը, ինչը, թերեւս, ճիշտ է։

«Փաստօրէն Թուրքիայի արտաքին քաղաքականութեան մէջ գնալով աւելի է ուժեղանում պանթուրքիզմը, եւ այդ գաղափարախօսութեան ազդեցութեան տակ Հայաստանի հետ բանակցութիւններում այդ երկիրը էլ աւելի կոշտ, ագրեսիւ ու ճնշող կը լինի»,- շեշտեց թուրքագէտը։

Ըստ մեր զրուցակցի՝ հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորմանն ուղղուած բանակցութիւններում որեւէ դրական միտում չի տեսնում, աւելին՝ Թուրքիան պահանջ է ներկայացրել վերադեմարկացիայի ենթարկել  հայ-թուրքական ներկայիս սահմանը, որը դեմարկացիայի է ենթարկւել խորհրդային շրջանում։

«Հիմա փորձում են օգտուել այն հանգամանքից, որ Հայաստանն այսօր թուլացած է, փորձում են այդ սահմանը նորից ենթարկել դեմարկացիայի՝ յօգուտ իր շահերի։ Համոզուած եմ, որ այդ գործընթացը, որ Թուրքիան փորձում է սկսել՝ Հայաստանի հետ դեմարկացիայի ենթարկել սահմանը, ունի հեռահար նպատակներ։ Գուցէ առաջին փուլում լինեն պահանջներ սահմանների կոնկրետ հատուածների հետ կապուած, բայց ես համոզուած եմ, որ կարող է հարց բարձրացնել Սիւնիքի վերաբերեալ՝ Սիւնիքը միացնել իրեն։ Սա շատ վտանգաւոր է»,- եզրափակեց Ռուբէն Սաֆրաստեանը:

Զուարթ Խաչատրեան