«Արցախն Ադրբեջանի Մաս Կազմելու Հարցը Պէտք Է Բացառուի Միջազգային Հանրութեան Կողմից»
«Ապառաժ»ը զրուցել է Արցախի մայրաքաղաքում ընթացող Հայ Դատի յանձնախմբերի եւ գրասենեակների խորհրդաժողովի մասնակից, ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ, Հայ Դատի կենտրոնական խորհրդի նախագահ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի հետ:
ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆ.- Այս տարի, Ցեղասպանութեան 101ամեակի շեմին ականատես եղանք նոր վայրագութեան՝ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծուած պատերազմի, որը, եթէ հայ զինուորի կողմից չկասեցուէր, կը յանգէր նոր ցեղասպանութեան: Ի՞նչ աշխատանքներ է տանում այսօր Հայ Դատի կենտրոնական խորհուրդը Ադրբեջանի ագրեսիոն (յարձակո-ղապաշտ) կեցուածքն աշխարհին ըստ արժանւոյն ներկայացնելու եւ դատապարտելու ուղղութեամբ:
ՅԱԿՈԲ ՏԷՐ ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Ադրբեջանի կողմից սանձազերծուած ապրիլեան պատերազմն ու վայրագութիւններն անպատիժ մնացած ցեղասպանութեան շարունակութիւն են, եւ այս հարցն այն կարեւորագոյն հարցերից մէկն է, որն այս օրերին քննարկւում է ՀՅԴ Հայ Դատի յանձնախմբերի եւ գրասենեակների խորհրդաժողովում:
Այս ուղղութեամբ, բնական է, որ մենք ազգովին վճռական ենք, որպէսզի որպէս ցեղասպանութիւն ապրած ժողովուրդ՝ ոչ մի դէպքում կրկին ցեղասպանութիւն տեսնելու հարկադրանքի առջեւ չկանգնենք: Մենք չենք կարող թոյլ տալ, որ Ադրբեջանն իր յարձակողական քաղաքականութեամբ ճամբայ հարթի դէպի նոր ցեղասպանութիւն՝ Արցախը մէկընդմիշտ բաժանելով հայութիւնից:
Պատերազմը ստեղծեց նոր կացութիւն: Մենք ունէինք արդէն ծրագրուած ռազմավարութիւն՝ բացայայտելու Ադրբեջանի յարձակողապաշտ քաղաքականութիւնը եւ Արցախի հանդէպ ունեցած ախորժակները:
Ապրիլեան պատերազմից յետոյ մեր աշխատանքներին գումարուել է եւս մէկ խնդիր՝ պատերազմական ոճիրի հանգամանքը՝ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծուած գործողութիւնները խաղաղ եւ անպաշտպան բնակչութեան նկատմամբ: Դա միջազգայնօրէն դատապարտելի հարց է, որի ուղղութեամբ ՀՅԴ Հայ Դատի գրասենեակներն այսօր աշխատանքներ են տանում:
Հայ Դատի գրասենեակներն աշխատանքներն իրականացնում են երեք ուղղութիւններով: Առաջինը՝ հակահայկական քարոզչութեան դէմ պայքարն է, երկրորդը՝ պատերազմական ոճիրների հարցն է, իսկ երրորդը՝ Ադրբեջանի վարքագծի միջազգային դատապարտումը: Պէտք է հասնենք նրան, որ միջազգային հանրութեան համար Արցախն Ադրբեջանի մաս կազմելու հարցը բացառուի:
ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆ.- Արցախի միջազգային ճանաչումն այլեւս պարտադիր է, ու գլխաւորապէս Հայ Դատի ջանքերով այդ գործընթացն արդէն իսկ սկսուած է: Ի՞նչ աշխատանքներ են այսօր տարւում:
ՅԱԿՈԲ ՏԷՐ ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- ՀՅԴ Հայ Դատի գրասենեակները վերջին երկու տարիների ընթացքում բաւականին յաջողութիւններ են ունեցել Արցախն աշխարհին ներկայացնելու, Արցախի անկախութեան, ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքի ճանաչման ուղղութիւններով: Աւստրալիայի ամենամեծ նահանգում, ինչպէս նաեւ ԱՄՆ նահանգներում տեղի ունեցած բանաձեւերի արշաւը յաջողութիւններ գրանցեց: Պէտք է ընդունել, որ խնդիրը դեռ ֆեդերալ մակարդակի չի հասել, բայց պէտք է բարձրացնել այն, որպէսզի դառնայ իսկապէս օտար պետութիւնների քաղաքականութեան մաս:
Այդ ասպարէզում, սակայն, կան զգալի խոչընդոտներ, եւ այդ խոչընդոտները բխում են մեծ շահերից: Այդ խոչընդոտները կան նոյնիսկ բարեկամ երկրների պարագայում:
Նրանց մտահոգում է այն, որ Արցախի ճանաչումը ներքին բաժանումների պատճառ է դառնալու, նոյնիսկ Կանադայի ու Իրանի պէս երկրների պարագայում բացայայտ այդ մասին խօսելը ներքին ազդակի կարող է վերածուել նրանց համար: Այդ ուղղութեամբ ընդհանուր զգուշաւորութիւնը նկատելի է:
ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆ.- Այս օրերին քննարկւում է նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից Արցախի անկախութեան ճանաչման հաւանականութիւնը: Ի՞նչ էք կարծում, որքանո՞վ է դա իրատեսական, եւ նախագծի ընդունման դէպքում ի՞նչ արդիւնքի կը հասնենք արցախեան պահանջատիրութեան հարցում:
ՅԱԿՈԲ ՏԷՐ ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան համար, բնականաբար, արդէն իսկ իրողութիւն է Արցախի անկախութիւնը, եւ անձնապէս կարծում եմ, որ Հայաստանի ճանաչումը յաւելեալ ազդակ կը լինի այդ ուղղութեամբ: Սակայն, ճիշդ է, որ դա կը ստեղծի լուրջ խոչընդոտներ բանակցային գործընթացում. այդ ժամանակ Ադրբեջանը կարող է կասեցնել ամէն ինչ եւ Հայաստանն աշխարհին ներկայացնել որպէս բանակցութիւնները շարունակելուն խափանող կողմ: Խաղը կայանում է նրանում, որ քաղաքական գնդակը միշտ փորձում են նետել Հայաստանի դաշտը, եւ այդ ուղղութեամբ է, որ ճանաչման խնդիրը նաեւ կախուած է այդ իրողութիւնից: Հայաստանն անկախութեան ճանաչումը պահում է որպէս վերջին քարտ: Կասկած չկայ, որ Ադրբեջանի կողմից պատերազմական գործողութիւնների վերսկսման դէպքում արդէն բանակցային գործընթացին վերջ կը դրուի, եւ ճանաչումը ինքնաբերաբար կը դառնայ իրողութիւն:
Որպէս ՀՅԴ անդամ, բնականաբար ուզում եմ տեսնել Արցախի միաւորումն ամբողջական Հայաստանին: Հայ ազգն անբաժանելի է: Մենք մէկ ժողովուրդ ենք, մէկ ազգ ենք՝ աշխարհով սփռուած, բայց նոյն ազգի պատկանելիութեան ամուր զգացումով տոգորուած:
ԼՈՒՍԻՆԷ ԹԵՒՈՍԵԱՆ