Համազգայինի «Գլաձոր» մասնաճիւղի Գրասէրներու Խմբակի Հաւաքը Նուիրուած Գրագէտ Գէորգ Աբէլեանի

Թամար Տօնապետեան Գուզուեան

 Դժուար է հաւատալ, թէ արդէն չորս տարիներ անցած են այն օրէն, երբ Համազգայինի Գրասէրներու Խմբակի անդամ Ռազմիկ Մնացականեան կը ներկայացնէր Խմբակի առաջին հաւաքին նիւթը՝ Վահան Տէրեան, 19 Փետրուար, 2012ին։ Քիչեր համոզուած էին, որ Հաւաքներու շարքը կրնայ գոյատեւել. շատեր դիտել կու տային, որ այսօրուան երիտասարդը գրականութեամբ հետաքրքրուած չէ, լեզուն դժուար կը հասկնայ եւ որ մեր գրականութեան մէջ շօշափուած նիւթերը ընդհանրապէս մատչելի չեն այսօրուան երիտասարդին։ Ի հարկէ, այս բոլորը կրնան ճիշդ ըլլալ. սակայն, բնաւ պատճառ պէտք չէ ըլլան չփորձելու, ջանք չթափելու, երբ նպատակին՝ հայ երիտասարդին եւ հայ գրականութեան միջեւ կամուրջ ստեղծելու կարեւորութեան հաւատացողը կայ։ Եւ ահաւասիկ այդ փորձը իր արդիւնքը կը շարունակէ տալ մինչ օրս. Տէրեանէն անցանք դէպի Հ. Սահեան, Ա. Ահարոնեան, Սիամանթօ, Ա. Ծառուկեան, Գ. Էմին, Պ. Դուրեան, Յ. Թումանեան, Յ. Շիրազ, Վ. Դաւթեան, Գ. Զօհրապ, Յ. Պարոնեան, Զ. Եսայեան, Զ. Ասատուր, Ջիվանի, Վ. Շուշանեան, Դ. Վարուժան, Ռուբէն Զարդարեան…. շարքը երկար է գրողներուն, որոնց ստեղծագործութիւններն ու գրական յատկանիշները ներկայացուցին գաղութիս գրասէրներ երիտասարդները, անցած երեսունըհինգ հաւաքներուն ընդմէջէն, մերթ ընդ մերթ մասնակից դարձնելով նաեւ մեր խոստմնալից փոքրերը։ Զրուցեցինք բազմաթիւ նիւթերու շուրջ, ներառեալ՝ հայ լեզուի անցեալը, ներկան ու ապագան եւ այսպէս, Հաւաքները իրենց թեւերը լայն բացին, ընդգրկելու համար մեր գրականութեան բոլորը խաւերը՝ արեւմտեան, արեւելեան թէ սփիւռքեան. կարգը հասաւ Գէորգ Ճորճ Աբէլեանի։

 Համազգայինի Գլաձոր մասնաճիւղի Գրական յանձնախումբի կազմակերպութեամբ, Կիրակի, 13 Մարտի յետմիջօրէին ծայր առաւ Համազգայինի Գրասէրներու Խմբակի հինգերորդ տարեշրջանի առաջին Հաւաքը, իբր նիւթ ունենալով Գրող եւ ուսուցիչ՝ Գէորգ Ճորճ Աբէլեան (1941-2011)։ Աբէլեան կու գար Քեսապէն, իր հետ բերելով նաեւ Այնճարի շունչը. զարմանալի չէր ուրեմն, որ ութսունէ աւելի ներկաներուն մեծամասնութիւնը Քեսապէն կամ Մուսա Տաղէն սերած գրասէրներ էին, որոնց մէջ էր այս առիթով Թորոնթօ ժամանած հեղինակին քոյրը՝ Անահիտ Աբէլեան Թութիկեան։ Ներկայացնողն էր Թորոնթոյի ծնունդ,. ՀՕՄի Ամէնօրեայ Վարժարանը յաճախած, ՀՄԸՄի Թորոնթոյի մասնաճիւղի Խմբապետուհի եւ երկարամեայ անդամ Համազգայինի «Էրեբունի» Պարախումբին՝ Ռուպինա Սարգիսեան։ Ռուպինա ուսում ստացած է Թորոնթոյի համալսարանին մէջ եւ մօտ ապագային խօսելավարժութեան (speech therapy) պիտի հետեւի. ծնողքը կու գան Քեսապէն։

 Հաւաքին բացումը կը կատարէ Գրական յանձնախումբի եւ Գրասէրներու խմբակի անդամ՝ Ռուբէն Ճանպազեան. ապա, գրակալին ետեւ կ՚անցնի Ռուպինա Սարգիսեան։ Ան ժամակագրական կարգով, սահիկներու օգնութեամբ եւ վերլուծական բացատրութիւններով կը սկսի ներկայացնել Գէորգ Աբէլեանի կեանքին ու գրական գործունէութեան մասին, զուգահեռներ գծելով հեղինակին շօշափած նիւթերուն եւ այսօրուայ իրականութեան միջեւ, մանաւանդ երբ հարցը կը վերաբերի Քեսապի իրադարձութիւններուն եւ իսլամացուած հայերու դառն իրավիճակին։ Ռուպինա կը սկսի Աբէլեանի ծննդավայր՝ Քէօրքիւնայէն համայնապատկերով մը ու հանգրուան առ հանգրուան հանդիսատեսը կը փոխադրէ դէպի Աբէլեանի աշխարհը։ Կ՚անդրադառնայ ուսուցչական ասպարէզին, ՀՅԴ «Կարմիր լեռ» կոմիտէութեան, «Սփիւռք», «Բագին», «Ազդակ» եւ այլ հրատարակութիւններու մէջ ունեցած իր երկարամեայ վաստակին։ Ռուպինա կը նշէ Աբէլեանի գիրքերը, իւրաքանչիւրին մասին հակիրճ բացատրական մը տալով, ինչպէս՝ «Աննա Հարսը», «Մաքարոնի թիլէկ թիլէկ», «Ցկեանս նահատակութիւն», «Քոյրիկս մի ծախեր, մա՜մ», «Նետենք բռնենք», «Պէյրութ», «Աղբարիկ ափիկ մը ջուր», «Հելէ, հելէ, հելէ Քեսապ»։ Պարբերութիւններ ընթերցելով, օրինակներ կու տայ իր պարզ ու հաղորդական լեզուին, երգիծախառն գրելաոճին, բարբառներու գործածութեան եւ կեանքի կոչած իր հերոսներուն, որոնք վերապրող հայու յամառութեամբ կառչած կը մնային հողին, ընտանեկան սրբութիւններուն։ Ռուպինա Աբէլեանը կը ներկայացնէ նաեւ իբր վաւերագիր, նշելով թէ ինչպէս Սուրիոյ զանազան շրջանները պտըտելով ան գրի առած է իսլամացուած հայերու պատմութիւններ։ Առաւել՝ կ՚անդրադառնայ իր հեքիաթներուն, մեր առջեւ պարզելով բազմակողմանի գրողի մը կերպարը, գրող՝ որուն գրիչը սակայն անժամանակ ընդհատուեցաւ, նախքան հասնիլը Հայոց Ցեղասպանութեան հարիւրամեակին առիթով մտադրած իր նպատակակէտին՝ իր պատմուածքներու թիւը հարիւրի հասցնելու, ի յարգանքս մեր նահատակներուն։

 Հանդիսավարը կը հրաւիրէ ներկաներէն՝ Սիրվարդ Միքայէլեան. ան կ՚ընթերցէ յատուկ շնորհակալական նամակ մը, որը ղրկուած էր հեղինակին տիկնոջ եւ զաւակներուն կողմէ, Այնճարէն, ուղղուած՝ Համազգայինի Գլաձոր մասնաճիւղի գրական յանձնախումբին։ Վերապատուելի Սերոբ Մկրտիչեանի գնահատական խօսքին կը յաջորդէ Տոքթ. Անի Հասըրճեան. ան ներկաներուն հետ բաժնեց իր յուշերը, իր քիմիագիտութեան եւ հայերէնի ուսուցիչ՝ Գէորգ Աբէլեանի մասին։ Ապա, ընկ. Յակոբ Ճանպազեանն ու Պրն. Մուշեղ Գարագաշեանը, իրենց յիշատակները կը բաժնեն ներկաներուն հետ։ Ընկհ. Մեղեդի Էթիեմեզեան գրական յանձնախումբին կողմէ Նիկողոս Սարաֆեանի «Վէնսէնի անտառը» հատորէն օրինակ մը կը նուիրէ Ռուպինային, առ ի գնահատանք իր տարած բծախնդիր աշխատանքին։

 Համազգայինի «Էրեբունի» պարախումբի անդամակցութենէն ի վեր, Ռուպինայի մէջ հայ մշակոյթին հանդէպ սէրն ու հետաքրքրութիւնը սկսած է աճիլ. ան շատ խանդավառ է Գրասէրներու խմբակին մաս կազմելով եւ ներկայ գտնուող երիտասարդներուն ուղղելով իր խօսքը կ՚ըսէ թէ իր ներկայացումով ան կը յուսայ ներշնչել զիրենք, որ հայերէն կարդան եւ մաս կազմեն Խմբակին։ Գնահատական խօսքերով վերջ կը գտնէ Հաւաքը. անգամ մը եւս կեանքի կը կոչուին Գէորգ Աբէլեանի գործերը, այս պարագային Գրասէրներու Խմբակի նորագոյն անդամ՝ Ռուպինա Սարգիսեանի կողմէ։ Գրատարած յանձնախումբի կողմէ գիրքերու վաճառքը կը շարունակուի, մինչ ոմանք սուրճի շուրջ կը շարունակեն Աբէլեանի մասին իրենց զրոյցը։