Պետութիւն կը մնանք, եթէ դառնանք մեր ինքնութեանը
Ռուզան Առաքելեան
Հազար անգամ ասուած, բայց չընկալուած ճշմարտութիւնների մասին պէտք է հազար մէկերորդ անգամ բարձրաձայնել։ Մենք ինքնաբաւարարուած ապրում ենք՝ ճշմարտութեան մասին դատելու կարողութեամբ ճշմարիտ ապրելը շփոթած։ Մինչդեռ դրանք շատ տարբեր են։ Համոզուած եմ՝ ոմանք պիտի ասեն, որ բացարձակ ճշմարտութիւն չկայ, որ ամէն ինչ յարաբերական է։ Թերեւս, բայց դա նոյնպէս ինքնարդարացման տարբերակ է։
Եթէ հայրենիքդ քեզ համար անբեկանելի ճշմարտութիւն է, ուրեմն կռիւ ունես տալու, ուրեմն չես կարող փախչել։ Ի՞նչ ենք արել միասնական լինելու համար։ Ցաւօք, միասնական եղել ենք պահի մէջ, երբ մեր բնազդը, աւելի ճիշդ` գենը, գերազանցել է բանականութեան հաշուարկին, ինչպէս 1988-ին։ Պահի տրամաբանութեամբ յաւակնում ենք պետութեան անկախութիւն պահել, յաւերժելու եւ յաւերժացնելու մասին խօսել։ Պահի տրամաբանութիւնը յատուկ է թոյլերին, նպատակ ու գաղափար չունեցողներին։ Անշուշտ, տեսականօրէն ամէնքս էլ՝ թէ՛ պետութեան առաջնորդ-ղեկավարները եւ թէ՛ ժողովուրդը, գիտենք, որ պետութիւն կը մնանք, եթէ մեր ձեռքը մեր սրտին դնենք, եթէ հայրենիքն ապրում դառնաէ, որի համար դողանք, այլապէս, միասնութեան մասին տարփողելով, աւելի ենք հեռանալու իրարից՝ հայրենիքի անկախ գոյաբանութեան ճակատագիրը թողնելով ապազգային պաշտօնեայ-ղեկավարներին, որոնք ազգի ցաւին եւ ուրախութեանը տէր կանգնելու փոխարէն միայն արձանագրում են դրանք։
Ազգային ղեկավարութիւն ասուածը, ամենապարզ տրամաբանութեամբ, նշանակում է նաեւ ժողովրդի թիկունքին կանգնած, ժողովրդին սատարող ուժ, որը կ’օգնի ցաւը յաղթահարել, ինքն իրեն վերագտնել, սեփական պատմութիւնը կերտելու կամքը դարձնել վճռորոշ։ Ազգային ղեկավարութիւն ասուածն առաջին հերթին հայրենիքի զինուոր լինել է նշանակում, որը մի թիզ հողի կորստի համար իրեն պատասխանատու կը զգայ ժողովրդի առջեւ, որը հայրենիքի պաշտպանութեան պատուախնդրութեանը ստուեր չի գցի՝ աչքը յառելով օտար հորիզոններին։ Այս ամէնը բնաւ չի հակասում արդէն քանի տարի չարչրկուող «երրորդ ուժի բացառման» փիլիսոփայութեանը։ Պարզից էլ պարզ է, որ իւրաքանչիւր ազգ գոյատեւում է իր ինքնութեամբ, սեփական հոգեւոր արժէքներով, բայց ապրում է՝ յարաբերուելով տարբեր ժողովուրդների եւ պետութիւնների հետ։ Ամենայն իմաստով հասկանալի է այսինչ կամ այնինչ ուժի անխուսափելիութիւնը, ինչը, դժբախտաբար, մեզ ներկայացնում են ոչ թէ որպէս ցանկացած անկախ պետութեան համար օրինաչափ երեւոյթ, այլ որպէս մի աներեւակայելի զօրութիւն, որի պարտադիր ներկայութեամբ է պայմանաւորւում մեր լինել-չլինելը։
Այսինքն՝ ինչպէս կոմունիստների օրօք, այսօրուայ իշխող մտայնութեամբ էլ յարութիւն է առնում մի գերխնդիր՝ հայ ժողովրդին պահել համայնքի հոգեբանութեամբ՝ թոյլ չտալով ապրել անկախութեան ներշնչած ինքնավստահութեամբ։ Եւ դարձեալ մեր մէջ դեռեւս ապրող ստրուկը գլուխ է բարձրացնում ու որոշում մեր ապրելիք կեանքը։ Ամէնքս տագնապած սպասում ենք, թէ Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւնն ազգի ճակատագիրը վճռող հերթական փաստաթուղթը ստորագրելիս այս անգամ ո՞ւմ է ականջալուր լինելու։ Մինչդեռ չգիտակցուած ճշմարտութիւնը, որի բացակայութիւնը անկառավարելի տարուբերումների է ենթարկում հայրենիքի նաւը, արեան յիշողութեամբ ու վճռական կեցուածքով պէտք է պարտադրուի։
Այսօր էլ մեր հայեացքն ուղղում ենք օտար «տիրոջ» կողմը՝ հնազանդ ունկնդիր դառնալով քարոզիչներին, որոնք համոզում են, թէ այս անգամ ընտրած «տէրը» քաղաքակիրթ է, առաջադէմ։ Եթէ իմ վիճակը ճորտութիւնն է, նշանակութիւն չունի, թէ տէրս ով է։ Եթէ անկախ հայրենիքում տիրոջ զգացում պիտի ունենանք այնքանով, որքանով դրա հնարաւորութիւնը կը տայ մեր ղեկավարների ընտրած «երրորդ ուժը», ուրեմն մենք մեր տանը վարձակալ ենք։
Արցախեան պայքարի այս ամբողջ ընթացքը մեզ պիտի յուշի, որ օտարը միայն յուսատու է, կարեկից ու խոստումնառատ, բայց միայն մենք ենք մեր վաղուայ տէրը։ Դժբախտաբար, յաճախ մենք ազդւում ենք համընդհանուր տրամաբանութիւններից, եւ պատահական չէ, որ շատերը հեռացան 1988-ի միասնական պայքարից, հակուեցին այն հատուածական սխալ մտայնութեանը, թէ Արցախի պայքարը արցախցու խնդիրն է, Սիւնիքինը՝ սիւնեցու, Տաւուշինը՝ տաւուշցու․․. Երբ հայրենիքդ պատերազմի մէջ է, օրհասական պահի առջեւ է կանգնած, բոլորս Հայաստանում թէ արտերկրում պարտաւոր ենք օգտակար լինել հայրենիքին։ Եթէ մեզ պիտի վախեցնի հայրենիքի ծանր կացութիւնը, եթէ պիտի զլանանք մեր ունեցածը տալ, ուրեմն՝ հայրենասիրական բոլոր զեղումներն ինքնախաբէութիւն են։ Եթէ պիտի Հայաստանում, Ամերիկայում, Ռուսաստանում եւ այլուր նստած սպասենք, որ սկուտեղի վրայ մեզ ամբողջական հայրենիք են մատուցելու, եւ մեզ միայն վայելքն է մնում, սխալւում ենք։ Հայրենիքի գոյութեան երաշխիքը անկախութեան պահպանումն է, իսկ դա լինում է, եթէ հայրենիքիդ տալո՛ւ մասին ես մտածում եւ ո՛չ վերցնելու։
Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կացութիւնը շատերիս շեղեց Արցախի կողքին կանգնելու ուղուց։ Արցախի պայքարն այսօր դարձել է քաւութեան նոխազ։ Ոմանց թւում է, եթէ չլինէր Արցախի պայքարը, իրենք կ’ապրէին անհոգ ու բաւարար կեանքով։ Այսպէս մտածողները, դժբախտաբար, մոռանում են շատ կարեւոր ազդակներից մէկը․ սոցիալականից ու տնտեսականից բացի՝ կայ բարոյական խնդիր։ Մինչդեռ Արցախի պայքարը ոչ միայն չպիտի հակադրել Հայաստանում ստեղծուած իրավիճակին, այլեւ պէտք է հաւատանք այն ճշմարտութեանը, որ Արցախում մեր յաջողութիւնները նեցուկ էին Հայաստանին՝ աւելի հեշտօրէն յաղթահարելու դժուարութիւնները։
Դողանք մեր բարոյական արժէքները այս դժուար օրերին անխաթար պահելու զգացման վրայ։ Առաւել դողանք Արցախի պայքարի էջը չփակելու հաստատակամութեան վրայ, որովհետեւ Արցախով է անցնում նաեւ մեր ինքնահաստատման ճանապարհը․․․
Ռուզան Առաքելեան
հրապարակախօս
Comments are closed.