«Սուրիահայութեան անվտանգութեան հարցը այսօր գերխնդիր է եւ այդ գերխնդրի յարաբերութեան մէջ մենք, հայ ժողովուրդը իր պետութեամբ, իր զանազան հատուածներով լուրջ եւ ամենօրեայ անելիք ունի». Հրանդ Մարգարեան

Հարցազրոյց ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանդ Մարգարեանի հետ  

Հարց- Հասարակական-քաղաքական շրջանակներում մինչ սեպտ. 3-ը՝ չքննարկուած, բայց այդ թւականից յետոյ, արդէն չարչրկուած թեմա է Հայաստանի Մաքսային միութեանը միանալու հարցը:Հետաքրքիր է իմանալ, ի վերջոյ, որն է ՀՅԴ-ի դիրքորոշումը՝ Մաքսային միութեանը միանալ-չմիանալուն եւ առհասարակ հասարակա-քաղաքական հնչեցրած կարծիքների մասին:

Պատ – Մենք մեր տեսակէտը մամուլով պարզել ենք. մենք սկզբունքային խնդիր չունենք: Գտնում ենք, որ Հայաստանի անվտանգութեան թելադրանքները եւ էներգետիկ դժուարութիւնները կրկնակիօրէն են կարեւորում Մաքսային միութեանը միանալու  անհրաժեշտութիւնը: Թէպէտ մի տեղ նաեւ միաժամանակ շեշտենք, որ եւրոպական արժեչափերին երկիրը համապատասխանեցնելու եւ այդ ուղղութեամբ քայլելու անհրաժեշտութիւն ունենք: Ուղղակի  ձգտումը այդ ուղղութեամբ չպէտք է կանգ առնի կամ կանխուի:
Այսօրուայ մտահոգութիւնները, որ ժամանակ առ ժամանակ հրապարակում հնչեցւում են, հէնց բխում են այն փաստից, որ դեռ շատ պարզ ու յստակ չէ, որ դա ինչ պայմանագրերի, ինչ պայմանաւորուածութիւնների հետեւանքով է կայանալու: Այդ պատճառով՝ ես կարծում եմ, որ բնական են այդ խօսակցութիւնները, բայց չենք շտապում վերջնական դիրքորոշում ունենալու, որովհետեւ ես կարծում եմ, որ «ջուրը չտեսած՝ չպէտք է բոբիկանալ», պէտք է սպասել մինչեւ որ հարցերը վերջնական ձեւ եւ կերպարանք ստանան, որից յետոյ է,  որ, բնականաբար, պէտք է վերջնական խօսք ասել: Սկզբունքային մակարդակով մենք խնդիր չենք տեսնում եւ համաձայն ենք:

Հարց – Հանրայայտ գրող-հրապարակախօս Զօրի Բալայեանը այդ առթիւ երկարաշունչ նամակով դիմել էր ՌԴ նախագահ Փութինին, որը տարակարծիք մտքերի տեղիք տուեց: Ի՞նչ կ՚ասէք այդ մասին:
Պատ – Ճիշդն ասած՝ ես չեմ հասկանում այս հարցի նմանօրինակ մեծացման պատճառը: Փութինը նրա նամակին չի պատասխանել, որին ուղղուած է եղել. մենք ինչո՞ւ պէտք է անընդհատ պատասխանենք: Կարծում եմ, որ անշնորհակալ գործ ենք անում՝ իմ պատասխանը Փութինի նման է՝ չեմ պատասխանում:

 Հարց – Պրն. Մարգարեան, վերջերս նկատելի է ՀՅԴ-ի աշխոյժ բանակցային-երկխօսութեան գործընթաց՝ քրտական ուժերի եւ կուսակցութիւների հետ: Ի՞նչ նոր նկատառումներ կը ցանկանայիք մատնանշել սոյն երեւոյթի մասին:
Պատ -Դժուար է մի քանի այդ հանդիպումները որակել իբրեւ աշխոյժ բանակցութիւններ կամ հանդիպումներ: Տարածաշրջանում այսօր ամենալուսաւոր կէտը քրտական շարժումներն են՝ որպէս ամենալուսաւոր կէտ, որոնք ինչ-որ առումով կարեւոր առնչութիւն ունեն մեզ հետ՝ նոյն աշխարհագրական միջավայրում, նոյն հարցերը դիմագրաւող, յաճախ նոյն պետականութեան հետ խնդիր ունեցող շարժումներ ենք, նոյն ճակատագիրը ունեցող ժողովուրդների մասին է խօսքը եւ ես կարծում եմ, որ շատ բնական են այդ հանդիպումները եւ տեսակցութիւնները: Անբնական կը լինէր այն ժամանակ, երբ այդ հանդիպումները չլինէին, բայց դեռ շատ հեռու ենք, որ կարողանանք այս առումով վերջնական խօսք ասել:

Հարց – Ինչպէ՞ս կը բնութագրէիք ընդհանրապէս հայ-իրանական փոխյարաբերութիւնները՝ մասնաւորապէս Իրանում ձեւաւորուած նոր կառավարութեան առկայութեամբ: Ի՞նչ բացեր կամ բացթողումներ կարելի է մատնանշել վերոյիշեալ յարաբերութիւնների ծիրում:
Պատ – Ես կարող եմ ասել, որ հայ-իրանական յարաբերութիւնները բնորոշւում են նրանով, որ երկու կողմում էլ առկայ են բարի ցանկութիւններ, երկու կողմում էլ առկայ են լաւ տրամադրութիւններ, բայց այս յարաբերութիւնները հեռու են բաւարար համարուելուց:Վերջին հաշւով՝ շատ ճանապարհ ունենք կտրելու, որպէսզի այդ յարաբերութիւնները իրական խորք, արմատ ունենան, Իրանը կարողանայ կարեւոր տեղ ունենալ մեր արտաքին քաղաքականութեան եւ ներքին, վերջին հաշուով, տնտեսութեան ձեւաւորման եւ այլ հարցերի մէջ կարեւոր օրակարգային խնդիր դառնայ եւ նոյնը դառնայ Հայաստանը ինչ-որ իմաստով Իրանի համար, որովհետեւ կարծում եմ, որ Իրանը մեծ կարեւորութիւն ունի Հայաստանի համար, բայց Հայաստանը եւս նուազ կարեւորութիւն չունի Իրանի համար: Մենք բնական դաշնակիցներ ենք, ռազմավարական դաշնակիցներ ենք եւ այդ ամբողջը մինչեւ իրականութիւն դառնայ, իրական ուժ դառնայ՝ երկար ճանապարհ ունի կտրելու ու ես կարծում եմ՝ երկու երկրներում էլ անհրաժեշտ է, որ ծրագրուած նպատակային ճիգ ի գործ դրուի, որպէսզի այդ յարաբերութիւնները շատ աւելի խորքային բնոյթ ունենան:

Հարց – Եւ վերջապէս hայաշխարհի եւ մասնաւորապէս Սփիւռքի մերօրեայ ցաւոտ հարցի՝ սուրիահայութեան անմխիթար իրավիճակի մասին, ինչպէ՞ս կուրուագծէք ներկայ գործընթացներն ու ենթադրւող հեռանկարը:
Պատ – Ճիշդն ասած՝ այն, ինչ որ պէտք է հրապարակաւ ասեմ, միայն պէտք է լինի բարի ցանկութիւն, որ պատերազմը աւարտուի, որ մեր ժողովուրդը կարողանայ իսկապէս անցեալ համարի այն դժւարութիւները, որ ունեցել է:

Սուրիահայութիւնը մեր ամենավտանգուած շրջանն է այսօր, բայց նաեւ սուրիահայութեան դերը՝ հայկական իրականութեան մէջ, մասնաւորաբար Սփիւռքում անմոռանալի է. հէնց այն փաստը, որ յաճախ սուրիահայութիւնը կոչել են մայր  համայնք՝ դրանով շատ բան է ասւում: Սուրիահայութեան անվտանգութեան հարցը այսօր գերխնդիր է եւ այդ գերխնդրի յարաբերութեան մէջ մենք, հայ ժողովուրդը իր պետութեամբ, իր զանազան հատուածներով լուրջ եւ ամենօրեայ անելիք ունի: Դա միջազգային հանրային կարծիքի վրայ ազդելու առումով, դա մեծ պետութիւնների, որոնք դերակատար են Սուրիայում, այդ պետութիւնների հետ ճիշդ յարաբերական աշխատանք տանելու առումով, դա՝ օժանդակութիւնները Սուրիա, սուրիահայութեանը հասցնելու առումներով եւ այսպէս ասած սուրիահայութեան արտագաղթած հատուածներին տէր կանգնելու առումներով: Այս առումով մենք մեծ աշխատանք ունենք անելու: 

Մենք գործ ունենք անելու, որովհետեւ սուրիահայութիւնը այսօրուայ Սուրիայի պատերազմում, որը յաճախ նաեւ տեղի ուժերի պատերազմ չէ, այլ դրսի ուժերի պատերազմ է, Սուրիան նաեւ այդ պատերազմի զոհ է դառնում, այսօր վտանգւում է նրա հանգիստը, նրա գոյութիւնը: Եւ սա հէնց մատնանշում է, որ շատ-շատ երկրներ, մասնաւորաբար արեւմտեան կողմն աշխարհի, ուղղակի պատասխանատուութիւն են կրում սուրիահայութեան համար, որը չունի հաւանաբար աշխարհագրական այնպիսի դասաւորութիւն եւ այնպիսի  թիւ, որը կարողանայ առանձնաբար իր ինքնապաշտպանութիւնը կազմակերպել: Կարծում եմ՝ սուրիահայութեան անվտանգութեան հարցը եւ սուրիահայութեան օգնութեան հարցը նաեւ պէտք է լինի միւս պետութիւնների օրակարգի հարց. վերջապէս, սուրիահայութեան իրավիճակը առաւել ծանրացող խղճի հարց է, եթէ այդ խիղճը կարող են ունենալ այն պետութիւնները, որոնք այսօր դերակատար են Սիրիայում:

Հարցազրոյցը վարեցԱՐՄԻՆԷ ԷԼԻԱԶԵԱՆԸ

«Ալիք»