Զանգեզուրի միջանցք Զանգեզուրից դուրս. Ադրբեջանն ու Իրանը «Զանգեզուրի» միջանցքի բացման վերաբերեալ փաստաթուղթ են ստորագրել

Իրանն ու Ադրբեջանը ստորագրել են համաձայնութեան մասին յուշագիր Իրանի տարածքով Նախիջևանի և, այսպէս կոչուած, «Արևելեան Զանգեզուրի տնտեսական գօտու միջև հաղորդակցութեան նոր կապերի ստեղծման վերաբերեալ. յայտնում է Caucasus Watch-ը:

Արցախի 75 տոկոսի օկուպացումից յետոյ Ադրբեջանը Կովսականի, Քաշաթաղի և Քարվաճառի շրջանները յայտարարեց «Արևելեան Զանգեզուր»` հետագայ նկրտումներ որդեգրելով նաև Սիւնիքի նկատմամբ, որը, ըստ նրանց, «Արևմտեան Զանգեզուրն» է:

Փաստաթուղթը ստորագրուել է մարտի 11-ին Բաքւում Ադրբեջանի փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաևի և Իրանի Ճանապարհաշինութեան և քաղաքաշինութեան նախարար Ռոստամ Ղասեմիի կողմից:

Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևի` յուշագրի ստորագրումը պատմական իրադարձութիւն է։ «Նախիջևանի նկատմամբ էմբարգօ կիրառելու՝ Հայաստանի երկարամեայ քաղաքականութիւնը կը դադարի այս ծրագրի իրագործման շնորհիւ: Ադրբեջանի երկու շրջանների` Նախիջևանի և Արևելեան Զանգեզուրի (Արցախից օկուպացուած Կովսականի, Քաշաթաղի և Քարվաճառի շրջանները) միջև կը կառուցուի աւտոճանապարհային, երկաթուղային և էլեկտրիկ հաղորդակցութիւն` Իրանի տարածքով»,- նշել է նա:

Ըստ Հաջիևի` «այդ ծրագիրը կը փոխի տարածաշրջանի տրանսպորտահաղորդակցային լանդշաֆտը, այն կը կապի Ադրբեջանը, Թուրքիան և Իրանը` հիմք դնելով նոր եւրասիական միջանցքի»:

Ըստ Ղասեմիի` երկու երկրների միջև ստորագրուել է ճանապարհային քարտէզ մի շարք ոլորտներում: Նա նշել է, որ իրանական կառավարութեան համար առաջնահերթութիւն է իր հարևանների հետ յարաբերութիւնների բարելաւումը:

Սրան զուգահեռ, ադրբեջանցի ղեկավարի` Անկարա կատարած այցի ընթացքում Ադրբեջանն ու Թուրքիան պայմանաւորուել են արագացնել Նախիջևանից Կարս երկաթուղու կառուցման աշխատանքները, ինչն արդէն անիմաստ և երկրորդական կը դարձնի Գիւմրիից Կարս ելքը: Այնպէս որ, ինչպէս նշում է Caucasus Watch-ը, հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորումը ամբողջութեամբ կախուած կը լինի Հայաստանի ճկունութիւնից Ադրբեջանի հետ հարցերում:

Ադրբեջանցի քաղաքագէտ Ահմեդ Ալիլին ուշադրութիւն է հրաւիրել Ադրբեջանի նախագահի` Իրանի հետ դիւյարաբերութիւնների 30-ամեակի կապակցութեամբ յղած նամակին։ «Միանշանակ, մեր հինաւուրց, պատմական տարածքների ազատագրումով իրանա-ադրբեջանական պետական սահմանի վերականգնումը ստեղծել է բարենպաստ պայմաններ տարբեր ոլորտներում ներուժի ամբողջական օգտագործման, տրանսպորտահաղորդակցային միջանցքների ծրագրերի համատեղ իրականացման համար: Այդ կապակցութեամբ կը ցանկանայի ընդգծել Իրանի և Ադրբեջանի միջև կնքուած յուշագիրը` «Արևելեան Զանգեզուրի և Նախիջևանի միջև հաղորդակցութեան վերականգնման վերաբերեալ». սա նշանակում է, որ այլևս չկայ Զանգեզուրի միջանցք, որը կ’անցնի Հայաստանի հարաւային շրջաններով», – եզրափակել է նա:

Ադրբեջանցի մէկ այլ քաղաքագէտ` Ֆարհադ Մամեդովը նշում է, որ, այսպիսով, Ադրբեջանն իր համար լուծել է մէկ կարևոր սկզբունքային հարց` «ցամաքային ելք դէպի Նախիջևան, այնտեղից էլ Թուրքա` առանց Հայաստանի համար կոմունիկացիաների բացման»: «Սա շատ կարևոր տարր է, քանզի հաղորդակցութիւնների բացումը կը նշանակի հաղորդակցութեան բոլոր տեսակների բացում։ Այժմ Ադրբեջանը նման պարտաւորութիւններ չունի, և Իրանը ստիպուած է խնդրել Բաքուին՝ բացել դէպի Իրան և Ռուսաստան երկաթգիծ իր տարածքով, ինչպէս նաև օգտուել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծից»:

«Եթէ առաջ հաղորդակցութիւնների բացումը Հայաստանի համար եղել է Զանգեզուրի միջանցքի բացման դիմաց, ապա այժմ պայմաններն այլ են լինելու, հաւանաբար` խաղաղութեան պայմանագիր՝ տարածքային ամբողջականութեան ճանաչման դիմաց»,- նշել է Մամեդովը: