ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ տեսակէտը ՀՀ կառավարութեան 2019-2023 ծրագրի «Պաշտպանութիւն եւ անվտանգութիւն» եւ «Արտաքին քաղաքականութիւն» ենթաբաժիններու վերաբերեալ

ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմնի մասնագիտական յանձնախմբերը, ուսումնասիրելով ՀՀ կառավարութեան 2019-2023 թթ․ ծրագիրը, ներկայացրել են եզրակացութիւններ:

Պաշտպանութիւն եւ անվտանգութիւն

  1. Հնգամեայ ծրագրի պաշտպանական ոլորտի քաղաքականութեան բաժնում, ինչպէս այլուր, ներկայացուած չեն կոնկրետ միջոցառումներ եւ գործողութիւնների ժամկէտներ:
  2. Արցախի Հանրապետութեան անվտանգութեան երաշխաւորմանը եւ շարունակական ամրապնդմանը անդրադարձ է կատարւում միայն գործունէութեան հիմնարար ուղենիշներում, սակայն անդրադարձ չկայ ո՛չ կառավարութեան խնդիրներում, ո՛չ էլ պաշտպանական ոլորտի քաղաքականութեան բաժնում։ Մինչդեռ, մեր կարծիքով, անհրաժեշտութիւն կար նշելու անվտանգութեան երախաւորի պարտականութիւնների կատարմանը միտուած գործողութիւնները, երաշխաւորման մեխանիզմները կամ դրանց ճանապարհային քարտէզը:
  3. Կառավարութիւնը ընդամէնը կարեւորում է զօրահաւաքային նախապատրաստութեան եւ քաղաքացիական պաշտպանութեան ոլորտներում պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, կազմակերպութիւնների համաձայնեցուած գործողութիւնները, ինչպէս նաեւ այդ ոլորտներում բլանաւորման եւ վերահսկման մեխանիզմների արդիւնաւէտութեան բարձրացումը, բայց անտեսում է պահեստազօրային պատրաստութիւնը, որը զինուած ուժերի համալրման առանցքային ուղղութիւններից մէկն է: Ի հարկէ, զինուած ուժերը պէտք է ունակ լինեն առկայ ուժերով ու միջոցներով դիմագրաւել հակառակորդի ակրեսիան, բայց զօրքերը արհեստավարժ պահեստազօրայիններով լրահամալրման եւ զօրահամալրման կարեւորութիւնն ու անհրաժեշտութիւնը պէտք է համարել առաջնահերթութիւն։
  4. Կարեւորուել է միայն քաղաքացիական պաշտպանութեան ոլորտը՝ առանց հաշուի առնելու, որ Հայաստանի Հանրապետութեան վրայ զինուած յարձակման, դրա անմիջական վտանգի առկայութեան դէպքում այդ համակարգը ուղղուած է նաեւ բնակչութեան եւ նիւթական արժէքների պաշտպանութեանը կամ պաշտպանութեան նախապատրաստմանը։ Սա պետութեան կարեւորագոյն գործառոյթներից մէկն է եւ ազգային անվտանգութեան բաղկացուցիչ ու անբաժանելի մասը: Մոռացութեան են մատնուած քաղաքացիական պաշտպանութեան հիմնական միջոցառումներից բնակչութեան տարհանման եւ տեղաբաշխման, պատսպարման, անհատական պաշտպանութեան միջոցներով ապահովման կատարելագործմանն ուղղուած գործողութիւնները:
  5. Անտեսուած է Ազգ-բանակ հայեցակարգը: Նշուած է բնակչութեան եւ ռեսուրսների նկատմամբ անհամաչափ մեծաքանակ զինուած ուժերի պահպանման անհրաժեշտութիւնը, սակայն անտեսուած է ժողովրդական լայն զանգուածների ներգրաւումը պետութեան անվտանգութեան ապահովման եւ պաշտպանութեան կազմակերպման գործում: Դրանով իսկ համակարգը կառուցուել է միայն պարտադիր ժամկէտային եւ պայմանագրային ծառայութեան փոխլրացնող ենթահամակարգերի շարունակական բարելաւման վրայ:
  6. Որպէս մեր գլխաւոր մրցակցային առաւելութիւն նշւում են առաքելութեան զգացումով առաջնորդուող մարդիկ, բայց անդրադարձ չկայ, թէ ինչ ուղիներով եւ միջոցներով ենք հասնելու պարտականութեան զգացողութիւնը առաքելութեան զգացումով փոխելուն։ Ընդհանրապէս չի կարեւորւում կամաւորականներին եւ աշխարհազօրայիններին պետութեան անվտանգութեան ապահովման գործում ընդգրկելը։
  7. Կառավարութիւնը նախատեսում է զարգացնել զինծառայողների եւ նրանց ընտանիքների անդամների սոցիալական պաշտպանութեան համակարգը, բայց ծրագիրը չի անդրադառնում զինուորական թոշակառուներին, զինուորական հաշմանդամներին, զոհուած (մահացած), անյայտ կորած զինծառայողների ընտանիքների անդամներին:
  8. Սկզբունքային նշանակութիւն ունի ազգային անվտանգութեան նոր ռազմավարութիւն մշակելու հարցը, որի մասին նոյնպէս ծրագրում անդրադարձ չկայ:

Արտաքին քաղաքականութիւն

  1. Արտաքին քաղաղաքականութեան բաժնում գերիշխում են նախորդ իրարայաջորդ կառավարութիւնների ծրագրերի մօտեցումները։ Մինչդեռ անհրաժեշտ են շեշտադրումներ, որոնք բխում են ՀՀ վարչապետի յայտարարութիւններից, «Իմ քայլը» դաշինքի նախընտրական ծրագրից, ինչպէս նաեւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի առիթով հրապարակուած համահայկական հռչակագրից (ներքոյգրեալում շեղատառերով ընդգծուածները, լրացումների կամ փոփոխութիւնների տեսքով, մեր առաջարկներն են կառավարութեան ծրագրի տեքստի վերաբերեալ):

Մասնաւորապէս.

  1. Արցախի վերջնական կարգավիճակը եւ անվտանգութեան ապահովումը բանակցային գործընթացում Հայաստանի առաջնահերթ գերակայութիւններն են:
  2. Բանակցութիւնների արդիւնաւէտութեան համար էական նշանակութիւն ունի խաղաղութեանը նպաստող մթնոլորտի առկայութիւնը՝ ներառեալ 2016 թ. Վիեննայի եւ Սան Փեթերսպուրկի հանդիպումներում համաձայնեցուած՝ վստահութեան եւ անվտանգութեան միջոցների ամրապնդումը, հակամարտութեան սրման ռիսկերի նուազեցումը, ակրեսիւ հռետորաբանութեան բացառումը։
  3. Կառավարութիւնը վերահաստատում է, որ Արցախի Հանրապետութիւնը, որպէս հակամարտութեան հիմնական կողմ, պէտք է որոշիչ ձայն եւ ներգրաւուածութիւն ունենայ իրական եւ տեւական խաղաղութեան հաստատմանն ուղղուած բանակցային (ծրագրում օգտագործւում է «հանգուցալուծում» բառը) գործընթացում:
  4. Կառավարութիւնն աջակցելու է Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչմանն ու արտաքին քաղաքականութեան իրականացմանը:
  5. Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման, դատապարտման եւ հետեւանքների վերացման գործընթացի շարունակականութիւնն ապահովելու ուղղութեամբ ծրագիրը պէտք է ներառի հետեւեալը. «Մարդկութեան դէմ այդ յանցագործութեան ճանաչումը կը նպաստի տարածաշրջանի անվտանգութեանը, կայունութեանը եւ ժողովուրդների միջեւ համերաշխութեանը, ինչպէս նաեւ ոճրագործութիւնների կանխարգելմանը»։
  6. Ծրագիրը պէտք է ներառի նաեւ դրոյթ, ըստ որի կառավարութիւնը շարունակելու է աշխատանքները հայ-թուրքական յարաբերութիւնների` առանց նախապայմանների կարգաւորման ուղղութեամբ:
  7. Ծրագրում «Տարածաշրջանային կայունութեանը միտուած երկխօսութեան ընդլայնումը» դրոյթը չի կարող վերաբերել միայն մէկ պետութեան, այս դէպքում՝ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներին։ Ծրագրով արդէն ամրագրուել են «միջազգային խաղաղութեան եւ անվտանգութեան ապահովման ուղղութեամբ» կառավարութեան քայլերը։
  8. Հիմնարար ուղենիշներում, կառավարութեան խնդիրների շարքում՝ մարդկային ներուժի զարգացմանն ուղղուած քայլերի թւում, անհրաժեշտ է յստակեցնել, որ Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարման համակարգում ներգրաւելու օրէնսդրական արգելքների վերացումը հիմնականում վերաբերում է ՀՀ երկքաղաքացիներին։ Միաժամանակ ՀՀ երկքաղաքացիութիւնը քաջալերելը պիտի լինի Սփիւռքի հետ կապերի առաջնահերթութիւններից։
  9. Սփիւռքի ներկայացուցչական կառոյցի ստեղծումը չի կարող լինել ՀՀ կառավարութեան նախաձեռնութիւն, դա պէտք է կատարուի հենց Սփիւռքի կողմից։ Այստեղ կառավարութեան դերակատարութիւնը պիտի լինի աջակցութիւնը նման նախաձեռնութեան իրականացմանը։

Շարունակելի

Leave a Comment

You must be logged in to post a comment.