Լիլիթ Գալստեան. «88-ի պատմական խիզախումն ու պարտութեան հետ չհաշտուելու հրամայականը»
Պատերազմից յետոյ Սփիւռքում չէի եղել։ Ինձ համար ծանր է ու ցաւոտ Հայաստանից դուրս, անգամ օբիեկտիւ փաստերի համատեքստում, խօսել այն իրականութիւնից, որին բախւում են մեր Հայրենիքը, պետութիւնն ու ողջ հայ ժողովուրդը։
36 տարի առաջ, համազգային աներեւակայելի թռիչքով ու պատմական խիզախումով հունաւորեցինք Արցախեան շարժումը, կերտեցինք ու ոտքի կանգնեցրինք մեր զոյգ պետականութիւնները։
Ու հիմա դժուար էր պատկերացնել, որ լաւագոյն խոստումներով իշխանութիւնը զաւթած քաղաքական ուժն այսպէս կը մսխի ու կը քայքայի երկրի ներուժը, կը փոշիացնի ներազգային յաղթանակներն ու երազանքները, կը զրոյացնի Հայաստանի միջազգային վարկն ու անկախ պետականութեան պայմաններում կ’առերեսուենք ցեղասպանուելու փաստի հետ, կ’ունենանք երեքհազարամեայ բնօրրանից հայրենազրկուած Արցախահայութիւն, Հայաստանի խոցուած սահմաններ եւ խոցուած ինքնիշխանութիւն, յուսահատ եւ պառակտուած հասարակութիւն, կասկածի տակ դրուած պետականութիւն, անվտանգային զրօ երաշխիքներ եւ ապագայի անորոշութիւն։
Ցաւօք, մեզ չյաջողուեց խմբագրել, փոխել այն իրականութիւնը, որը նիկոլ ծնեց, չյաջողուեց կասեցնել մեր հասարակութեանը դեգրադացնող նիկոլիզմ կոչուող արժեհամակարգը, մեր զոյգ պետականութիւնների կազմաքանդման ընթացքը։
Թեհրանում․ թէ՛ հայկական միջավայրում, թէ՛ տեղական քաղաքական, փորձագիտական եւ ակադեմիական շրջանակներում առաջին եւ միակ հարցն այն էր, թէ որքան է հայ ժողովուրդը եւ յատկապէս ՀՀ քաղաքացին հանդուրժելու այն իշխանութեանը, որն անունակ է ապահովել երկրի անվտանգութիւնը, որն այդքան հեշտօրէն հրաժարւում է երկրի ազգային եւ պետական շահերից կամ անունակ է դրանք առաջ տանել։
Ի դէպ, իրանեան ազդեցիկ փորձագիտական շրջանակներում Սիւնիքի ռազմավարական նշանակութիւնը համադրւում էր Արցախի հետ՝ գնահատելով վերջնիս հանգուցային դերակատարութիւնը տարածաշրջանի ապագայ ճարտարապետութեան մէջ։
Ցաւալի է, մի քիչ էլ անպատուաբեր, բայց Հայաստանի իշխանական շրջանակներում այդ տագնապը կամ գնահատումը չկայ։
Մի կողմից էլ Հայաստանի տարածքային ամբողջականութեան մասին միջազգային երաշխիքներն առայժմ յայտարարութիւններից այն կողմ չեն անցել։
Իսկ այս ընթացքում Ատրպէյճանը ինտենսիւօրէն մեծացնում է իր ռազմական բիւջէն, իսրայէլական եւ թուրքական աջակցութեամբ սպառազինւում։
Ըստ իրանական փորձագէտների արտաքին քաղաքականութեան մէջ հաւասարակշռուած յարաբերութիւնները ՀՀ իշխանութիւնները փոխարինեցին անպտուղ արկածախնդրութեամբ՝ թերագնահատելով տարածաշրջանում բնական դաշնակիցների ներուժը։
Ի դէպ, Իրանական շրջանակները Մեղրիի միջանցքը Թուրանական են անուանում՝ գնահատելով դրանից բխող բոլոր սպառնալիքները։
Իրավիճակն, իրապէս ծանրագոյն է․ արտաքին քաղաքական ճկունութեան հրամայականը թելադրում է, որպէսզի աշխարհաքաղաքական նոր ճարտարապետութեան մէջ ոչ կորստաբեր եւ հաւասարակշռուած դիրքաւորուենք, կարողանանք տարածաշրջանում շահեր ունեցող երկրների, բնական դաշնակիցների հետ որակապէս նոր, պրագմատիկ հաշուարկների վրայ կառուցած յարաբերութիւններ կառուցել, որոնք կը ներառեն նաեւ ատրպէյճանաթուրքական ագրեսիան զսպող մեխանիզմները, Արցախի հարցը հետապնդելու հիմքերը։
Ծանր փորձութիւն է բաժին ընկել մեզ բոլորիս, մեր սերնդին․ հիմա, բազմաթիւ ձեռքբերումներից ու կորուստներից, զոհաբերութիւններից ու նուիրումներից, ձախողումներից ու փառքի հարիւրաւոր էջերից յետոյ, կանգնած ենք գոյաբանական սպառնալիքի առջեւ, կանգնած ենք ճակատագրական որոշումներ կայացնելու, ես կ’ասէի երդուելու առջեւ։
Ընկրկելու, յուսահատուելու, մեր հերոսական անցեալից եւ միասնական ապագայից հրաժարուելու իրաւունք չունենք, վերընձիւղուելու մեր հաւատը կորցնելու իրաւունք չունենք։
Երկրաշարժի ցաւը յաղթահարել ենք միասին, Արցախեան Ազատամարտը կոփել ենք միասին, Անկախութեան դժուարին, վայրէջքների եւ վերելքների ճանապարհը անցել ենք միասին։
Մեր յաղթանակի աղբիւրը մեր միասնականութիւնն է․ վստահ եմ՝ մեր հաւաքական հաւատով ու աներեւակայելի ճիգով կը հաստատենք պետականութիւն ու արժանապատուութիւն ունենալու կամքը։
Ապագայ Հայաստանի խնդիրը զուտ հայաստանեան օրակարգ չէ։ Այն, համահայկական բնական եւ պատմական յանձնառութիւն է։ Այն ողջ հայ ժողովրդից պահանջում է կազմակերպական, գաղափարական եւ քարոզչական ահռելի ջանքեր, յստակ ճանապարհային քարտէզ, գաղափարական եւ արժէքային դաշտի բիւրեղացում:
Լիլիթ Գալստեան
ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմնի անդամ,
ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր
Comments are closed.